"Η αστική ευθύνη των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου της A.E. έναντι του δημοσίου και των οργανισμών κοινωνικής ασφάλισης - Θέματα αστικής ευθύνης των μετόχων έναντι των ανωτέρω φορέων" [της ΙΩΑΝΝΑΣ ΚΑΡΑΧΑΛΙΟΥ, Δικηγόρου Αθηνών, Διαπιστευμένης Διαμεσολαβήτριας, μέλους Συνδέσμου Ελλήνων Εμπορικολόγων]

Εισήγηση στην Ημερίδα του Δικηγορικού Συλλόγου Πατρών με θέμα:"Ζητήματα ευθύνης των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου της Ανώνυμης Εταιρείας" (26 Φεβρουαρίου 2016)

 Περίληψη Εισήγησης
Ι. Αστική Ευθύνη των μελών Δ.Σ
I.i Νομική φύση της ευθύνης των Διοικούντων
• Εκ του νόμου ( ex lege) - Αναγκαστικού δικαίου
• Γνήσια αντικειμενική. Συνδέεται αποκλειτικά με την ιδιότητά τους.
Υφίσταται ανεξαρτήτως πταίσματος των διοικούντων (ΣτΕ 3/2000 ΕλλΔ/νη
2001/263, Στε 2030/2004 ΔΕΕ 2006/684)
• Εξαιρετική (για αλλότρια χρέη) ΑΠ 538/66, 435/66, 802/76, ΕΦΑΘ 588/86)
• Επικουρική ή Πρόσθετη (ΣτΕ 1590/2000 Δ.Δ 2001/1062, ΣτΕ 3/2000 Δ/νη2001/263, ΑΠ 802/76 Δίκη 1977/208, ΣτΕ 3333/2008 ΝΟΜΟΣ, ΣτΕ 708/2008 ΔΦΝ 2010/1368, ΔΕφΑθ 44/2010 ΝΟΜΟΣ, ΔΕφΘ 124/2012 ΕΔΔΔΔ2012/500)
• Όχι επικουρική (ΝΣΚ 538/2006, Μάρκου Το Διοικητικό Συμβούλιο της ΑΕ σε. 323) ή εγγυητική
• Παθητική εις ολόκληρον (481- 488 ΑΚ)
• Αλληλέγγυα (άρθρο 29 ΕισΝΑΚ)

I.ii Ιστορική αναδρομή
1. Άρθρο 41 παρ. 6 του Ν. 1640/1919 «περί κώδικος φορολογίας καθαρών προσόδων», όπως προστέθηκε με το άρθρο 19 παρ. 1 του ν.δ της 19-3-1923
Περιεχόμενο
Ευθύνη: Προσωπική και αλληλέγγυα
Ευθυνόμενα Πρόσωπα: Διευθυντές, διαχειριστές ή διοικούντες σύμβουλοι και εκκαθαριστές
Νομικά πρόσωπα: Ανώνυμες εταιρείες και συνεταιρισμοί διαλυόμενα ή συγχωνευόμενα
Φόροι: Εισοδήματος και παρακρατούμενοι φόροι
2. Άρθρο 17 του ΝΔ 3843/58, (φορολογία εισοδήματος νομικών προσώπων)
Προσθήκες
-Ευθυνόμενα πρόσωπα: Διοικούντες Σύμβουλοι - απορροφούσα ή συνιστωμένη νέα εταιρεία -Νομικά πρόσωπα: Συνεταιρισμοί
-Φόροι: Παρακρατούμενοι
-Δικαίωμα αναγωγής
3. Με το άρθρο 10 του Ν. 547/77 αντικαταστάθηκε η ως άνω διάταξη και αντί του όρου "διοικούντες σύμβουλοι" τέθηκε ο όρος "διευθύνοντες σύμβουλοι", προστέθηκε η φράση "αδιαφόρως του χρόνου βεβαιώσεώς των στην παρ. 1 εδ α και β.
4. Άρθρο 115 του Ν. 2238/94 "Κώδικας Φορολογίας εισοδήματος φυσικών και νομικών προσώπων".

I.iii. Προϊσχύσαν δίκαιο
- ΔΗΜΟΣΙΟ
I.iii.i. Περιεχόμενο Άρθρου 115 ν. 2239/1994 Ευθύνη διοικούντων νομικά
πρόσωπα
Α. Κατά τον χρόνο της διάλυσης ή συγχώνευσης -Ευθυνόμενα πρόσωπα: διευθυντές, διαχειριστές ή διευθύνοντες σύμβουλοι και εκκαθαριστές. Απορροφώσα ή νέα εταιρεία σε περίπτωση συγχώνευσης
-Νομικά πρόσωπα: Ημεδαπές ΑΕ, Συνεταιρισμοί, Λοιπά Νομικά πρόσωπα άρθρου 101 (διευθυντές, διαχειριστές, εντεταλμένοι)
-Φόροι: Φόρος εισοδήματος- παρακρατούμενοι φόροι
-Βεβαίωση φόρου: οποτεδήποτε
-Δικαίωμα αναγωγής: κατά των προσώπων που διατέλεσαν σύμβουλοι, καθώς και μέλη ή μέτοχοι του νομικού προσώπου κατά το χρόνο της διάλυσής του ως προς τους φόρους που αφορούν σε χρήσεις προγενέστερες από την έναρξη της εκκαθάρισης, ανεξάρτητα από το χρόνο βεβαίωσής τους.
Β. Κατά τη διάρκεια λειτουργίας
Ευθυνόμενα Πρόσωπα: Τα αυτά ως άνω πρόσωπα
Φόροι: Παρακρατούμενοι
α) Αν έχει γίνει η παρακράτηση φόρου, όλα τα πρόσωπα που είχαν μία από τις ως άνω ιδιότητες από τη λήξη της προθεσμίας απόδοσης του φόρου και μετά.
β) Αν δεν έχει γίνει η παρακράτηση φόρου, όλα τα πρόσωπα, που είχαν μία από τις πιο πάνω ιδιότητες κατά το χρόνο που υπήρχε η υποχρέωση παρακράτησης του φόρου.
Νομολογία (κοινή με ΙΚΑ)
Πρόσωπα ευθυνόμενα
Ευθύνονται μόνο τα αναφερόμενα στο άρθρο 115 ν 2238/94 πρόσωπα. Στον κύκλο αυτό των προσώπων δεν μπορούν να περιληφθούν και άλλα πρόσωπα, όπως είναι τα έχοντα την ιδιότητα του αναπληρωτή των ρητώς και περιοριστικώς αναφερόμενων στο νόμο προσώπων (αξιωματούχων), π.χ.
αντιπρόεδρος Δ.Σ., αναπληρτές του Διευθύνοντος Συμβούλου Α.Ε., έστω και αν τα πρόσωπα αυτά ενδεχομένως άσκησαν διοίκηση ή αναμείχθηκαν στη διαχείριση των εταιρικών υποθέσεων. ΣτΕ 2030/2004 ΔΦΝ 2005/1556, ΣτΕ 255/2009 Νόμος, ΣτΕ 2028/97 ΔΔ 1998/475,, ΣτΕ 4754/98, ΣτΕ 4462/1990 ΔΔ 1991/1322, ΕφΘ 719/2009 ΔΕΕ 2009/1214, ΔΕφΑθ 637/2007 Ε7 2009, Διοικ.Πρωτ. Αθ. 6891/2006 ΔΦΝ 2007/1168, 6656/2006 και 6657/2006, ΝΣΚ 173/ 2001, Πολ. 1028/1-4-2004
σε ΔΦΝ 2004/806, Πολ 1103/2004). 
Πρόεδρος
Δεν ευθύνεται: ΔΠρΑθ 14218/2004 (ΝΟΜΟΣ, Ε7 2006/221)
Αντιπρόεδρος
Δεν ευθύνεται: ΕφΘεσ 719/2009 ΔΕΕ 2009/1214, ΔΠρΠειρ 625/2008 ΝΟΜΟΣ

Απλό μέλος
Δεν ευθύνεται: ΕφΘεσ 719/2009 ΔΕΕ 2009/1214, ΜΠρΘεσ 985/2005
ΝΟΜΟΣ, ΑΡΜ 2005/927, ΔΠρΠειρ 625/2008 νομοσ, ΔΠρΘεσ 278/2012
αδημ.
Μέλη προσωρινής Διοίκησης Αρθρου 69 ΑΚ
Δεν ευθύνονται: ΣτΕ (επταμελούς) 2030/2004, ΣτΕ (πενταμελούς) 102/2004 σε ΕΔΚΑ 2004 σελ. 435, Επισκ.ΕμπΔ 2004, 389).
Αντίθετα ευθύνονται σύμφωνα με παλαιότερη νομολογία: ΣτΕ 3/2000 (ΝΟΜΟΣ, Δ/ΝΗ 2001/263, ΛΟΓΙΣΤΗΣ 2001/471), 1590/2000 (ΝΟΜΟΣ, ΔΔΙΚΗ 2001/1062, ΔΦΟΡΝΟΜΟΘ 2002/76, ΕΔΚΑ2002/16, ΛΟΓΙΣΤΗΣ 2001/1573, ΦΟΡΕΠΙΘ 2002/320), ΣτΕ 3350/1995 ΔΔ 1997/416, 4976/96, 3350/95
Προσωρινός Εκκαθαριστής Αρθρου 73β ΑΚ
Δεν ευθύνεται με την ίδια επιχειρηματολογία που ισχύει για την προσωρινή διοίκηση άρθρου 69ΑΚ
Ειδική Εκκαθάριση άρθρου 46α Ν 1892/2015
Δεν αποτελεί λόγο λύσης της εταιρείας άρα ο διευθύνων σύμβουλος δεν ευθύνεται ΣτΕ 1042/2004 (ΝΟΜΟΣ, ΔΕΕ 2004/1306, ΣτΕ 4104/2005 ( ΝΟΜΟΣ)
Παραίτηση
- Διευθύνων Σύμβουλος που παραιτήθηκε (ΙΚΑ). Δεν ευθύνεται εφόσον δημοσιεύθηκε στο Μ.Α.Ε η παραίτησή του (Α.Π (Ποιν) 404/2008 Νόμος, Α.Π (Ποιν) 1208/2007 Νόμος, ΔΠρΑθ 6891/2006 ΔΦΟΡΝ 2007/1168
- Ο παραιτηθείς από τη διοίκηση αε δεν ευθύνεται για την πληρωμή των φόρων, αν, κατά την κήρυξη της εταιρείας σε πτώχευση, έχει αναλάβει η νέα διοίκηση, άλλως εξακολουθεί να ευθύνεται. (ΣτΕ 2028/1997 ΝΟΜΟΣ, ΔΔΙΚΗ 1998/475, ΝΟΒ 1999/324)
- Διοίκηση που παραιτήθηκε (ΙΚΑ) . Δεν ευθύνεται εφόσον παραιτήθηκε πριν την επιβολή των εισφορών και ανέλαβε η νέα διοίκηση (ΔΠρΜυτιλήνης 208/2005 (ΕΔΚΑ 2006/871) Άλλως ΜΔΠρΑθ 4008/2005 (ΝΟΜΟΣ, ΔΦορΝ 2006/1607)
- Ο παραιτηθείς εκπρόσωπος της εταιρείας δεν ευθύνεται κατά τα ως άνω, εάν, κατά το χρόνο της κηρύξεώς της σε πτώχευση, έχει αναλάβει τα καθήκοντά της νέα διοίκηση ΣτΕ 1590/2000 ΝΟΜΟΣ, ΔΔΙΚΗ 2001/1062, ΔΦΟΡΝΟΜΟΘ 2002/76, ΕΔΚΑ2002/16, ΛΟΓΙΣΤΗΣ 2001/1573, ΦΟΡΕΠΙΘ
2002/320, ΣτΕ 3/2000 (ΝΟΜΟΣ, Δ/ΝΗ 2001/263, ΛΟΓΙΣΤΗΣ 2001/471)
- Ο παραιτηθείς από τη διοίκηση της εταιρείας, πριν από την κήρυξή της σε πτώχευση, δεν ευθύνεται για την πληρωμή του φόρου της εταιρείας ΣτΕ 3936/1999 (ΝΟΜΟΣ)
- Δεν απαλλάσεται αν το δικαίωμα παραίτησης ασκήθηκε καταχρηστικά (δηλ. με αποκλειστικό σκοπό να αποφύγει την πληρωμή των οφειλομένων φόρων ΔΕφΠειρ 1/1993 ΔΔ 1994/398)
- To πρόσωπο, το οποίο παραιτήθηκε από τη διοίκηση της ανώνυμης εταιρείας, δεν ευθύνεται για την πληρωμή του οφειλόμενου από αυτήν φόρου, αν κατά την κήρυξη της σε πτώχευση, έχει αναλάβει τα καθήκοντα της νέα διοίκηση της εταιρείας, εφόσον όμως αυτή έχει οριστεί από τα καταστατικά
όργανα της εταιρείας, όχι δε και στην περίπτωση, κατά την οποία η τελευταία διοικείται από προσωρινή διοίκηση, που έχει οριστεί με δικαστική απόφαση κατά το άρθρο 69 Α.Κ. (ΔΠρΠειρ 1017/2010 ΝΟΜΟΣ)
Διευθύνων Σύμβουλος ΑΕ που συμμετέχει σε ΟΕ ή ΕΕ
Δεν ευθύνεται για τα χρέη της εταιρείας στην οποία η ΑΕ είναι ομόρρυθμος εταίρος ΣτΕ 2255/2009 ΔΕΕ 2009/1279
Πτώχευση-Πτωχευτικός Συμβιβασμός
Ν.Σ.Κ 802/1977 : Εξωπτωχευτικός συμβιβασμός
Η συμβιβαστική επίλυση της διαφοράς για όλο το χρέος (εξωπτωχευτικός συμβιβασμός) με έναν από τους ευθυνόμενους “εις ολόκληρον” οφειλέτες ενεργεί υποκειμενικά, δηλαδή ωφελεί μόνο τον συμβιβασθέντα και όχι τους συνοφειλέτες του, οι οποίοι εξακολουθούν να ευθύνονται καθένας στο
ακέραιο, μέχρι την πλήρη εξόφληση του χρέους. ΝΣΚ 951/1977, 883/1978: Πτώχευση
Σε περίπτωση περάτωσης της πτώχευσης του οφειλέτη του Δημοσίου με πτωχευτικό συμβιβασμό και μετά την καταβολή σε αυτό του ποσοστού που όρισε ο συμβιβασμός, το υπόλοιπο μη προνομιακό χρέος που παραμένει ως φυσική ενοχή θα πρέπει να διαγράφεται.
Εξαίρεση από τα παραπάνω αποτελούν οι περιπτώσεις πτώχευσης των νομικών προσώπων όπου εξακολουθεί να υφίσταται ευθύνη των εκπροσώπων τους για το υπόλοιπο ποσοστό του μη προνομιακού χρέους από φόρο εισοδήματος, παρακρατούμενους φόρους και ΦΠΑ που δεν κάλυψε ο πτωχευτικός συμβιβασμός.
Δεν ευθύνονται τα συνυπόχρεα πρόσωπα για το πλέον του πτωχευτικού συμβιβασμού απομένον ποσό χρεών (ΣτΕ 333/2008 ΝΟΜΟΣ, ΔΕφΑθ 1930/1999, ΔΠρΑθ 5399/1991 ΔΙΚΗ 1992/875)

Πρόσθετοι φόροι
Δεν υφίσταται ατομική ευθύνη των εκπροσώπων κεφαλαιουχικών εταιρειών, πριν απο τη λύση τους, για καταβολή πρόσθετων φόρων των άρθρων 1, 2 και 3 του ν. 2523/97 λόγω μη υποβολής δήλωσης ή υποβολής εκπρόθεσμης ή ανακριβούς τοιαύτης. Οι πρόσθετοι φόροι δεν είναι φόροι αλλά χρηματικές
διοικητικές κυρώσεις (ΝΣΚ 80/2006, Ψυχογιός: Η έκταση και οι προϋποθέσεις της ατομικής ευθύνης των διοικούντων νομικά πρόσωπα για χρέη αυτών προς το Δημόσιο, σε ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ 2008 ΣΕΛ.135).
Ειδικές περιπτώσεις
1. Κατ’ εξαίρεση οι διατάξεις του άρθρου 115 δεν έχουν εφαρμογή επί προσώπων που διορίσθηκαν ή εκλέχθηκαν στη διοίκηση υπό εκκαθάριση εταιρειών των νόμων 1386/83, 1892/90 και 2000/91 ή
ανωνύμων εταιρειών θυγατρικών του ΟΑΕ ως εκπρόσωποι και με πρόταση αυτού (Ν. 2741/99 άρθρο 5 παρ. 19).
2. Με το άρθρο 10 του ν 4071/2012, όπως συμπληρώθηκε με το άρθρο 77 του ν 4170/2013 διαγράφηκαν οι οφειλές των δημοτικών επιχειρήσεων προς το Δημόσιο με ταυτόχρονη βεβαίωση αυτών σε βάρος των οικείων ΟΤΑ. Η διαγραφή αυτή συνεπάγεται την απαλλαγή των διοικούντων τις δημοτικές επιχειρήσεις από την προσωπική και αλληλέγγυα ευθύνη τους. (ΝΣΚ 49/2014 και Πολ 1195/2014).
3. Οι Δήμαρχοι δεν περιλαμβάνονται στα περιοριστικά αναφερόμενα στη διάταξη του άρθρου 50 ν 4174/2013 πρόσωπα (ΝΣΚ 49/2014 και Πολ 1195/2014).
I.iii.ii. Λοιπές φορολογίες
Ευθύνη των διοικούντων καθιερώνεται με τις εξής διατάξεις:
1. Άρθρο 45 του ν. 1642/86 (περί Φόρου Προστιθέμενης Αξίας) και ήδη άρθρο 55 Ν 2859/2000 (Κωδικοποίηση ΦΠΑ).
2. Άρθρο 25 παρ.1 του N. 1676/1986, (φόρος συγκέντρωσης κεφαλαίου)
3. Άρθρο 4 Ν. 27/1975 Περί φορολογίας πλοίων
4. Άρθρο 42ζ του N.Δ. 400/70, όπως οι διατάξεις αυτές προστέθηκαν με την παρ. 2 του άρθρου 25 του Π.Δ. 252/1996 (φορολογικός αντιπρόσωπος)
5. ΄Αρθρο 20 Ν. 3479/2006 Ίδρυση, οργάνωση καιι λειτουργία αθλητικών επαγγελματικών ενώσεων και άλλες διατάξεις
- ΙΚΑ
• Ν. 2676/99 άρθρο 69 παρ. 2 (5-1-99) καθιέρωση αστικής ευθύνης των διοικούντων νομικά πρόσωπα κατ’ ανάλογο εφαρμογή του άρθρου 115 Ν. 2238/1994 σε συνδυασμό με το 101 του ίδιου νόμου
• Εγκ. ΙΚΑ 15/99 έκταση ευθύνης: Υφίσταται ευθύνη για οφειλές που ήσαν βεβαιωμένες τόσο κατά την ανάληψη των καθηκόντων τους, όσο και για αυτές που θα βεβαιωθούν κατά τη διάρκεια της θητείας τους. Σε περίπτωση αποχώρησής τους από τη Διοίκηση των νομικών προσώπων δεν παύει η ευθύνη τους για χρέη που ανέλαβαν και δημιούργησαν κατά τη διάρκεια της θητείας τους.
I.iv. Ισχύον δίκαιο
- Δημόσιο
Άρθρο 50 Ν 4174/2013 (Κώδικας Φορολογικής Διαδικασίας)
Α. Κατά την διάλυση ή συγχώνευση
Ευθυνόμενα Πρόσωπα:
§ Πρόεδροι
§ Διευθυντές
§ Διαχειριστές
§ Διευθύνοντες σύμβουλοι
§ Εντεταλμένοι στη διοίκηση
§ Εκκαθαριστές
§ Απορροφώσα ή νέα εταιρεία

Νομικά πρόσωπα
§ Νομικά πρόσωπα
§ Νομικές οντότητες
Έκταση ευθύνης:
Φόροι, τόκοι πρόστιμα, παρακρατούμενοι
Β. Κατά την διάρκεια λειτουργίας
Ευθυνόμενα Πρόσωπα
Τα αυτά ως άνω
Έκταση ευθύνης
Παρακρατούμενοι φόροι, ΦΠΑ, όλοι οι επιρριπτόμενοι
α) Αν έχει γίνει η παρακράτηση φόρου, όλα τα πρόσωπα που είχαν μία από τις ως άνω ιδιότητες από τη λήξη της προθεσμίας απόδοσης του φόρου και μετά.
β) Αν δεν έχει γίνει η παρακράτηση φόρου, όλα τα πρόσωπα, που είχαν μία από τις πιο πάνω ιδιότητες κατά το χρόνο που υπήρχε η υποχρέωση παρακράτησης του φόρου.
Άσκηση δικαιωμάτων
Έναντι Δημοσίου παράλληλα με το νομικό πρόσωπο
ΕΝΦΙΑ
Οι νόμιμοι εκπρόσωποι , ο εκκαθαριστής Ο προσωρινός διαχειριστής νομικού προσώπου, που έχει τεθεί σε εκκαθάριση ή βρίσκεται κάτω από αναγκαστική διαχείριση, ευθύνονται σε ολόκληρο, μαζί με τους υπόχρεους, για την πληρωμή των τόκων και προστίμων οφείλονται σε δικές τους πράξεις ή
παραλείψεις.
I.iv.i Σύγκριση διατάξεων προϊσχύσαντος και ισχύοντος δικαίου

α. Επεκτείνεται η αλληλέγγυα ευθύνη με διεύρυνση του κύκλου των υπόχρεων προσώπων.
Ως προς τα φυσικά πρόσωπα προστίθενται:
-οι πρόεδροι (προσθήκη με τον νόμο 4223/31.12.13 περί ενιαίου φόρου ιδιοκτησίας ακινήτων)
-οι εντεταλμένοι στη διοίκηση και
-οι μέτοχοι
Ως προς τα νομικά πρόσωπα, γίνεται αναφορά στα νομικά πρόσωπα και νομικές οντότητες όπως αυτά περιγράφονται στο άρθρο 2 του ίδιου νόμου, περιγραφή πολύ πιό ευρεία από αυτήν των άρθρων 115 και 101 του προϊσχύσαντος ν. 2238/1994.
β. Επεκτείνεται η ευθύνη με διεύρυνση του πλήθους των φορολογικών βαρών
- Με την προσθήκη (πλην των φόρων) και των τόκων και προστίμων 
- Με την εφαρμογή του ν 4174/2013 (Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας) σε όλες σχεδόν τις φορολογίες, όπως προκύπτει από τον συνδυασμό των διατάξεων του άρθρου 2 (πεδίο εφαρμογής) και του ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΟΣ του ως άνω Κώδικα.
γ. Νέα διάταξη: Τα ευθυνόμενα Πρόσωπα ευθυνόμενα δύνανται να ασκήσουν έναντι της Φορολογικής Διοίκησης, παράλληλα με το νομικό πρόσωπο ή τη νομική οντότητα, οποιοδήποτε δικαίωμα θα είχε στη διάθεσή του το νομικό πρόσωπο ή η νομική οντότητα.
δ. Δεν επαναλήφθηκε το, προβλεπόμενο από τις προϊσχύσασες διατάξεις (άρθρο 115 παρ. 1 εδ. γ του παλαιού Κώδικα), δικαίωμα αναγωγής.
- ΙΚΑ
-Κατάργηση ν. 2238/1994 από την έναρξη ισχύος του ν 4172/2013 – Παύση ανάλογης εφαρμογής των διατάξεων του άρθρου 115 στις υποθέσεις του ΙΚΑ.
-Κενό νόμου ως προς την αλληλέγγυα ευθύνη έναντι του ΙΚΑ.
-Κάλυψη του κενού με το άρθρο 31 του ν. 4321/2015
Η διάταξη του άρθρου 31 του ν 4321/2015 – Κύρια σημεία
Ευθυνόμενα πρόσωπα:
Νόμιμοι εκπρόσωποι
Πρόεδροι
Διαχειριστές
Διευθύνοντες σύμβουλοι
Εντεταλμένοι στη διοίκηση
Εκκαθαριστές
Η απορροφώσα ή νέα εταιρεία (στη συγχώνευση)
Νομικά πρόσωπα
Νομικά πρόσωπα
Νομικές οντότητες
Έκταση ευθύνης
Ασφαλιστικές εισφορές
Πρόσθετα τέλη
Προσαυξήσεις
Λοιπές επιβαρύνσεις
Ανεξάρτητα από το χρόνο βεβαίωσής τους
Ευθύνη προς όλους τους οργανισμούς Κ.Α
Χρόνος Ευθύνης
Διάρκεια λειτουργίας
Χρόνος λύσης ή συγχώνευσης
Άσκηση δικαιωμάτων
Έναντι ΦΚΑ παράλληλα με το νομικό πρόσωπο

Αναδρομική Εφαρμογή
Ισχύει από την ημερομηνία κατάργησης του άρθρου 115 του ν. 2238/1994 για τα πρόσωπα που ήταν υπεύθυνα με βάση τις διατάξεις της παρ. 4 του άρθρου 4 του ν. 2556/1997 (Α ́270), όπως αντικαταστάθηκε με την παρ. 2 του άρθρου 69 του ν. 2676/1999 (Α ́ 1).
Για τα υπόλοιπα πρόσωπα ισχύει από την ψήφιση του νόμου 4321/2015
ΙΙ. Αστική ευθύνη των μετόχων της ΑΕ
- Δημόσιο
Άρθρο 50 παρ. 3,4 του ν 4174/2013
Ευθυνόμενα πρόσωπα:
-Μέτοχοι με ποσοστό τουλάχιστον 10% κατά τον χρόνο διάλυσης
-Μέτοχοι με ποσοστό 10% κατά τα τρία (3) τελευταία έτη πριν τη λύση (και εφόσον η οφειλή αφορά την περίοδο, κατά την οποία είχαν την ιδιότητα αυτή).
Έκταση ευθύνης
Όλες οι φορολογικές υποχρεώσεις
Χρόνος Ευθύνης
Χρόνος λύσης ή συγχώνευσης
Περιορισμός Ευθύνης
Μέχρι του ποσού των αναληφθέντων κερδών ή απολήψεων κατά τα τρία (3) τελευταία έτη προ της λύσης.
Εξαίρεση
Νομικά πρόσωπα και νομικές οντότητες εισηγμένες στο Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών ή αναγνωρισμένο χρηματιστήριο σε άλλο κράτος - μέλος της Ε.Ε.
 
Άσκηση δικαιωμάτων
Έναντι Δημοσίου παράλληλα με το νομικό πρόσωπο
- ΙΚΑ
Άρθρο 31 παρ. 2 ν 4321/2015
Ευθυνόμενα πρόσωπα:
- Οι κατά το χρόνο διάλυσης αυτών, μέτοχοι με ποσοστό συμμετοχής τουλάχιστον δέκα (10%) τοις εκατό
- Κάθε πρόσωπο που υπήρξε μέτοχος με ποσοστό συμμετοχής τουλάχιστον δέκα (10%) για τα χρέη που δημιουργήθηκαν κατά τη χρονική περίοδο της ιδιότητας του μετόχου
Έκταση ευθύνης
Ασφαλιστικές εισφορές προς όλους τους οργανισμούς Κ.Α
Πρόσθετα τέλη
Προσαυξήσεις
Λοιπές επιβαρύνσεις
Ανεξάρτητα από το χρόνο βεβαίωσής τους
Εξαίρεση
Εισηγμένες εταιρείες
Άσκηση δικαιωμάτων
Έναντι Δημοσίου παράλληλα με το νομικό πρόσωπο

ΙΙΙ. Συμπεράσματα
Η θέσπιση αντικειμενική ευθύνης αντιβαίνει στις αρχές
- της ασφάλειας του δικαίου
- της αναλογικότητας,
- της φοροδοτικής ικανότητας
- της εξασφάλισης του δικαιώματος δικαστικής προστασίας,
- του δικαιώματος σε δίκαιη δίκη,
- της προστασίας του δικαιώματος της ελευθερίας του ατόμου και
- του δικαιώματος της ιδιοκτησίας.
Ως προς τους μετόχους η θέσπιση αντικειμενικής ευθύνης άγει ευθέως σε κατάλυση της αυτοτέλειας του νομικού προσώπου.
Θεσπίζεται ευθύνη στο πρόσωπο των μετόχων της μικρής μειοψηφίας, των οποίων η ψήφος δεν επηρεάζει την εκλογή διοικητικού συμβουλίου ούτε τον τρόπο διοίκησης της εταιρείας.
Εισάγεται διακριτική μεταχείριση σε σχέση με τους μετόχους των εισηγμένων εταιρειών.
Δημιουργούνται αρνητικές επιπτώσεις στην επιχειρηματικότητα, την προσέλκυση κεφαλαίων και επενδύσεων.
Αναχαιτίζονται η επιχειρηματική πρωτοβουλία, οι συγχωνεύσεις, οι πωλήσεις επιχειρήσεων και άλλες αναπτυξιακές δράσεις.
********************