Ευρωπαϊκό ένταλμα σύλληψης (ΕΕΣ)

Το Ευρωπαϊκό Ένταλμα Σύλληψης (ΕΕΣ) αντικαθιστά τις χρονοβόρες διαδικασίες έκδοσης μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ με μια απλουστευμένη δικαστική διαδικασία παράδοσης, με σκοπό την άσκηση δίωξης ή την εκτέλεση ποινής ή μέτρου στερητικού της ελευθερίας. Ένα ΕΕΣ που εκδίδεται από τις δικαστικές αρχές κράτους μέλους έχει ισχύ σε ολόκληρη την επικράτεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Τι είναι το Ευρωπαϊκό Ένταλμα Σύλληψης;

Το Ευρωπαϊκό Ένταλμα Σύλληψης είναι αίτημα δικαστικής αρχής ενός κράτους μέλος της ΕΕ για τη σύλληψη προσώπου σε άλλο κράτος μέλος και για παράδοση του προσώπου αυτού στο πρώτο κράτος μέλος με σκοπό την άσκηση δίωξης ή την εκτέλεση ποινής ή μέτρου στερητικού της ελευθερίας. Ο μηχανισμός βασίζεται στην αρχή της αμοιβαίας αναγνώρισης των δικαστικών αποφάσεων. Προϋποθέτει την ύπαρξη απευθείας επαφών μεταξύ των δικαστικών αρχών.

Το ΕΕΣ διασφαλίζει ικανοποιητική εξισορρόπηση μεταξύ αποτελεσματικότητας και αυστηρών εγγυήσεων για τον σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων του συλληφθέντος. Τα κράτη μέλη και τα εθνικά δικαστήρια πρέπει να σέβονται τα δικονομικά δικαιώματα των υπόπτων ή των κατηγορουμένων (*) και τις διατάξεις της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Οι συλληφθέντες βάσει ΕΕΣ μπορούν, για παράδειγμα, να έχουν δικηγόρο, και διερμηνέα εάν απαιτείται, κατά τα οριζόμενα στη νομοθεσία της χώρας στην οποία συλλαμβάνονται

Το ΕΕΣ βασίζεται σε συμφωνία μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ, τη λεγόμενη απόφαση-πλαίσιο για το ευρωπαϊκό ένταλμα σύλληψης. (*)

Επίσης, για τη λειτουργία του συστήματος του ΕΕΣ τα κράτη μέλη ανέπτυξαν κατευθυντήριες γραμμές με τη μορφή του «ευρωπαϊκού εγχειριδίου για το πως εκδίδεται το ευρωπαϊκό ένταλμα σύλληψης». (*)

Τι νέο υπάρχει σε σχέση με τις παραδοσιακές διαδικασίες έκδοσης;

Το Ευρωπαϊκό Ένταλμα Σύλληψης εισάγει έξι νέα στοιχεία σε σχέση με τις παραδοσιακές διαδικασίες έκδοσης:

1. Αυστηρά χρονικά όρια: Το κράτος στο οποίο συλλαμβάνεται κάποιος υποχρεούται να επιστρέψει το πρόσωπο αυτό στο κράτος στο οποίο εκδόθηκε το ΕΕΣ εντός μέγιστης προθεσμίας 90 ημερών από τη σύλληψη, Εάν το πρόσωπο συμφωνήσει για την παράδοσή του, η απόφαση λαμβάνεται εντός 10 ημερών.
2. Απλούστερες διαδικασίες: Καταργείται η αρχή του διττού αξιοποίνου για 32 κατηγορίες σοβαρών αδικημάτων - ότι δηλαδή η πράξη για την οποία ζητείται η παράδοση συνιστά ποινικό αδίκημα και στο αιτούν κράτος και στο κράτος στο οποίο συλλαμβάνεται ο καταζητούμενος. Εφόσον η σοβαρότητα του αδικήματος είναι τέτοια ώστε να τιμωρείται με τριετή τουλάχιστον φυλάκιση στο κράτος μέλος που εξέδωσε το ένταλμα, το Ευρωπαϊκό Ένταλμα Σύλληψης που έχει εκδοθεί για τα εν λόγω αδικήματα πρέπει να εκτελείται ανεξαρτήτως εάν ο ορισμός του αδικήματος είναι ο ίδιος σε αμφότερα τα κράτη.
3. Δεν υπάρχει πολιτική ανάμειξη: Η διαδικασία του ΕΕΣ καταργεί την «πολιτική» φάση της έκδοσης. Αυτό σημαίνει ότι η απόφαση για το κατά πόσον ένα πρόσωπο πρέπει να παραδοθεί ή όχι βάσει ΕΕΣ, αποτελεί αποκλειστικά δικαστική διαδικασία.
4. Παράδοση υπηκόων: Οι χώρες της ΕΕ δεν μπορούν, καταρχήν, να αρνούνται πλέον την παράδοση δικών τους υπηκόων, εκτός εάν αναλαμβάνουν οι ίδιες τη δίωξη ή την εκτέλεση της ποινής φυλάκισης του καταζητουμένου. Το ΕΕΣ βασίζεται στην αρχή ότι οι πολίτες της ΕΕ είναι υπόλογοι για τις πράξεις τους ενώπιον των εθνικών δικαστηρίων σε ολόκληρη την επικράτεια της ΕΕ.
5. Εγγυήσεις: Η παράδοση ενός προσώπου υπόκειται σε τρία είδη εγγυήσεων, τις οποίες πρέπει να παρέχει το κράτος που εξέδωσε το ένταλμα:
   α) εάν ένα ΕΕΣ βασίζεται σε δικαστική απόφαση η οποία εκδόθηκε εν τη απουσία του καταζητουμένου, η παράδοση μπορεί να γίνει υπό τον όρο ότι το πρόσωπο αυτό έχει δικαίωμα να ζητήσει να δικαστεί εκ νέου στη χώρα που ζήτησε την παράδοσή του,
   β) εάν το ΕΕΣ βάσει του οποίου συλλαμβάνεται κάποιος έχει εκδοθεί για αξιόποινη πράξη η οποία επισύρει ποινή ισόβιας κάθειρξης, η παράδοση μπορεί να γίνει υπό τον όρο ότι ο κατηγορούμενος μπορεί να ζητήσει ύστερα από ορισμένο χρονικό διάστημα την επανεξέταση της ποινής αυτής,
   γ) εάν το αίτημα αφορά τη δίωξη υπηκόου ή κατοίκου του κράτους στο οποίο το πρόσωπο αυτό συνελήφθη, η παράδοση μπορεί να γίνει υπό τον όρο ότι το πρόσωπο αυτό θα διαμεταχθεί για την έκτιση της στερητικής της ελευθερίας του ποινής.
6. Λόγοι άρνησης: Μπορεί να υπάρξει άρνηση για την παράδοση του συλληφθέντος για τρεις υποχρεωτικούς και επτά προαιρετικούς λόγους. Οι υποχρεωτικοί λόγοι αφορούν την αρχή «ne bis in idem» (δεν μπορεί να γίνει παράδοση εάν το πρόσωπο έχει ήδη εκτίσει ποινή για το ίδιο αδίκημα), τους ανηλίκους (δεν μπορεί να γίνει παράδοση εάν το πρόσωπο δεν μπορεί, λόγω της ηλικίας του, να θεωρηθεί ποινικώς υπεύθυνο στη χώρα που συνελήφθη) και την αμνηστία (δεν μπορεί να γίνει παράδοση εάν το κράτος στο οποίο συνελήφθη το πρόσωπο θα μπορούσε να ασκήσει δίωξη κατά του προσώπου και το εν λόγω αδίκημα καλύπτεται από αμνηστία σε αυτό το κράτος) Οι προαιρετικοί λόγοι άρνησης επαφίενται καταρχήν στην κρίση των δικαστικών αρχών· για παράδειγμα, μπορεί να υπάρξει άρνηση για την παράδοση εάν μέρος των αξιόποινων πράξεων για τις οποίες εκδόθηκε το ΕΕΣ διεπράχθη στο κράτος στο οποίο συνελήφθη το πρόσωπο και το κράτος αυτό ασκήσει δίωξη για αυτές τις πράξεις.

Στατιστικά στοιχεία

Το ΕΕΣ εφαρμόζεται και στα 28 κράτη μέλη και από τις αξιολογήσεις προκύπτει ότι το μέσο αυτό λειτουργεί ικανοποιητικά. Μολονότι δεν υπάρχουν διαθέσιμα δεδομένα για όλα τα κράτη μέλη, τα (στρογγυλοποιημένα) αριθμητικά στοιχεία στον πίνακα που ακολουθεί αποδεικνύουν την ευρεία χρήση του ΕΕΣ

	2005	2006	2007	2008	2009	2010	2011	2012	2013
Εκδοθέντα εντάλματα	6 900	6 750	11 000	14 200	15 800	13 900	9 800	10 450	13 100
Εντοπισθέντες και/ή συλληφθέντες	1 770	2 040	4200	4 500	6 150	6 460	6 490	5 840	7 850
Παραδοθέντες	1 530	1 890	3 400	3 630	5 580	5 370	5 230	4 480	3 460

Στην πλειονότητα των κρατών μελών η παράδοση με συγκατάθεση πραγματοποιείται εντός 14-16 ημερών χωρίς συγκατάθεση η διαδικασία διαρκεί λιγότερο από δύο μήνες. Περίπου το 50% των παραδόσεων πραγματοποιούνται με τη συγκατάθεση του καταζητουμένου.

* βλ. δικονομικά δικαιώματα των υπόπτων ή των κατηγορουμένων

* απόφαση-πλαίσιο για το ευρωπαϊκό ένταλμα σύλληψης

* ευρωπαϊκό εγχειρίδιο για το πως εκδίδεται το ευρωπαϊκό ένταλμα σύλληψης

[πηγή : https://e-justice.europa.eu ]