ΜονΠρωτΒόλου 8/24 : ΣΥΝΤΑΞΙΟΥΧΟΙ ΠΑΡΑΛΛΗΛΑ ΑΠΑΣΧΟΛΟΥΜΕΝΟΙ ΣΤΟΝ ΙΔΙΟ ΕΡΓΟΔΟΤΗ - Π.Δ.80/22- ΜΙΣΘΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΤΑΤΑΞΗ - Ν.4354/15 - ΟΦΕΙΛΗ ΜΙΣΘΟΛΟΓΙΚΗΣ ΔΙΑΦΟΡΑΣ

ΔιοικΕφΑθ (Ακυρ.) 4/24 : ΑΠΟΣΤΡΑΤΟΙ ΣΤΡΑΤΟΥ ΞΗΡΑΣ - ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΜΟΝΙΜΟΠΟΙΗΘΕΙΣΩΝ ΕΘΕΛΟΝΤΡΙΩΝ ΤΟΥ Ν.705/77 - ΑΙΤΗΜΑ ΑΝΑΔΡΟΜΙΚΗΣ ΠΡΟΑΓΩΓΗΣ ΒΑΣΕΙ ΤΟΥ Ν.4407/16 - ΙΣΧΥΡΙΣΜΟΙ ΠΕΡΙ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ ΥΠΕΡ ΤΩΝ ΜΟΝΙΜΩΝ ΑΞΙΩΜΑΤΙΚΩΝ ΤΗΣ ΠΟΛΕΜΙΚΗΣ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑΣ - ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΙΣΟΤΗΤΑΣ - ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ ΣτΕ - ΕΛΛΕΙΨΗ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ ΣΥΝΘΗΚΩΝ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΚΛΑΔΩΝ ΤΩΝ ΕΝΟΠΛΩΝ ΔΥΝΑΜΕΩΝ - ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΕΥΝΟΪΚΗΣ ΡΥΘΜΙΣΗΣ. ΑΙΤΗΣΗ ΑΚΥΡΩΣΗΣ - ΑΠΟΡΡΙΨΗ.  Εν προκειμένω, οι αιτούσες είναι απόστρατοι του Στρατού Ξηράς προερχόμενες από τις μονιμοποιηθείσες εθελόντριες του ν. 705/1977, οι οποίες κατατάχθηκαν το έτος 1987 και μονιμοποιήθηκαν στις 15-12-1994,  προήχθησαν δε, στο βαθμό του Ταγματάρχη και υπέβαλαν στην Υπηρεσία τους, μη υπηρεσιακές αναφορές με τις οποίες ζήτησαν, κατ’ επίκληση του ν.4407/2016, την αναδρομική προαγωγή τους στον βαθμό του Αντισυνταγματάρχη, λογιζόμενη από την ημερομηνία συμπλήρωσης 34 ετών πραγματικής συνολικής υπηρεσίας - Οι αιτούσες υποστηρίζουν ότι εν προκειμένω παραβιάσθηκε η αρχή της ισότητας και της αξιοκρατίας, λόγω της δυσμενούς διάκρισης που υφίστανται σε σχέση με τις μόνιμες αξιωματικούς της Πολεμικής Αεροπορίας. Ωστόσο, έχει κριθεί από το ΣτΕ ότι δεν υπάρχει ταυτότητα ή ομοιότητα συνθηκών μεταξύ των αξιωματικών των διαφόρων κλάδων των Ενόπλων Δυνάμεων, που να επιβάλλει την ομοιόμορφη ρύθμιση της καταστάσεώς τους. Περαιτέρω, η ευνοϊκή ρύθμιση του άρθρου 58 του ν.4407/2016 εισήχθη στο πλαίσιο της βαθμολογικής αποκατάστασης των μονιμοποιηθεισών εθελοντριών του ν.705/1977 της Π.Α. με τους υπηρετούντες ομοίως στην Π.Α. άνδρες συναδέλφους τους των Σωμάτων Ραδιοναυτίλων, Υπηρεσιών Υποστήριξης, δεδομένου ότι αν και υπήρξε βαθμολογική εξομοίωση των ανωτέρω ήδη με τον ν.2439/1996, τελικά με την παρ.2 του άρθρου 91 του ν.3883/2010, ο καταληκτικός βαθμός εξέλιξης (του Σμηνάρχου) εξακολούθησε να ισχύει μόνο για τους ως άνω άρρενες Αξιωματικούς. Συνεπώς, η προαναφερόμενη ευνοϊκή ρύθμιση, με την οποία ορίσθηκε ως καταληκτικός βαθμός για τις αξιωματικούς της Π.Α, που προέρχονται από την κατηγορία των μονιμοποιηθεισών εθελοντριών του ν.705/1977, ο βαθμός του Σμηνάρχου, χωρίς αντίστοιχη πρόβλεψη για τις αξιωματικούς ίδιας προέλευσης του Στρατού Ξηράς, δεν παρίσταται αδικαιολόγητη. Απορρίπτει την αίτηση.

ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΕΦΕΤΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ

ΤΜΗΜΑ ΣΤ΄

ΑΚΥΡΩΤΙΚΟΣ ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ

ΑΡΙΘΜΟΣ 4/2024

 

Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του στις 25 Σεπτεμβρίου 2023, με την εξής σύνθεση: Αρετή Γρηγορίου, Πρόεδρο Εφετών Διοικητικών Δικαστηρίων, Ειρήνη Γεωργίου και Κλεοπάτρα Καλλικάκη, Εφέτες Διοικητικών Δικαστηρίων και Γραμματέα την Καλλιόπη Κοκκίνη, δικαστική υπάλληλο,

για να δικάσει την από 28 Δεκεμβρίου 2022 (αριθμ. καταχ. ..../29-12-2022) αίτηση ακυρώσεως

τ ω ν: 1) Σ. του …., κατοίκου ..... Αττικής (....), 2) Σ. του ..., κατοίκου ..... Αττικής (....), 3) Α. του …., κατοίκου .... Αττικής (...), 4) Γ. του …., κατοίκου Λάρισας (.....), 5) Ε. του ..., κατοίκου .... Αττικής (....), 6) Α. του ..., κατοίκου Βέροιας (.....), 7) Κ. του ….., κατοίκου ..... Αττικής (.....), 8) Χ. του …., κατοίκου .... Θεσσαλονίκης (....), 9) Ε. του …., κατοίκου Λάρισας (....), 10) Ι. του ….., κατοίκου .... Αττικής (....), 11) Σ. του …., κατοίκου Ξάνθης (.....), 12) Α. του …., κατοίκου ..... Λέσβου (.....) και 13) Α. του ….., κατοίκου ..... Αττικής ( .....), εκ των οποίων οι: 1η, 2η, 3η, 5η, 7η, 10η και 13η αιτούσες παραστάθηκαν μαζί με τον πληρεξούσιό τους δικηγόρο ΓΑ, τον οποίο διόρισαν με προφορική τους δήλωση στο ακροατήριο, οι δε λοιπές παραστάθηκαν με τον ίδιο δικηγόρο, διορισμένο με ειδικά πληρεξούσια συμβολαιογραφικά έγγραφα,

Κατά του Υπουργού Εθνικής Άμυνας, για τον οποίο παραστάθηκε η Πάρεδρος του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους...

Κατά τη δημόσια συζήτηση που ακολούθησε, το Δικαστήριο άκουσε:

την εισηγήτρια της υπόθεσης, Εφέτη Διοικητικών Δικαστηρίων, Κλεοπάτρα Καλλικάκη, που διάβασε τη σχετική έκθεσή της και εξέθεσε τα ζητήματα που προκύπτουν,

τον πληρεξούσιο δικηγόρο των αιτουσών, που ανέπτυξε και προφορικά τους λόγους ακυρώσεως και ζήτησε να γίνει δεκτή η αίτηση, καθώς και την εκπρόσωπο του Υπουργού, που ζήτησε, αντίθετα, να απορριφθεί η αίτηση.

Μετά τη δημόσια συνεδρίαση το Δικαστήριο συνήλθε σε διάσκεψη και

Α φ ο ύ μ ε λ έ τ η σ ε τ α σ χ ε τ ι κ ά έ γ γ ρ α φ α

Σ κ έ φ θ η κ ε κ α τ ά τ ον Ν ό μ ο

1. Επειδή, για την άσκηση της κρινόμενης αίτησης έχει κατατεθεί το νόμιμο παράβολο (βλ. το με κωδικό πληρωμής ..... τύπου ... ηλεκτρονικό παράβολο).

2. Επειδή, με την κρινόμενη αίτηση οι αιτούσες ζητούν παραδεκτώς, κατ’ εκτίμηση του δικογράφου, να ακυρωθεί η άρνηση της Διοίκησης να ικανοποιήσει το υποβληθέν με σχετικές, μη υπηρεσιακές αναφορές τους αίτημα για αναδρομική προαγωγή τους στον βαθμό του Αντισυνταγματάρχη εν ενεργεία, η οποία εκδηλώθηκε με τις υπ’ αριθμ.: α) ...../11-11-22, β) ...../30-11-22, γ) ...../30-11-22, δ) ...../11-11-22, ε) ...../30-11-22, στ) ...../11-11-22, ζ) ...../30-11-22, η) ...../11-11-22, θ) ...../30-11-22, ι) ...../11-11-22, ια) ...../30-11-22, ιβ) ...../07-12-22 και ιγ) ...../11-11-22 αντίστοιχες απορριπτικές απαντήσεις του 2ου Τμήματος της Β1 Διεύθυνσης (Προσωπικού) Β κλάδου (Προσωπικού) του Γενικού Επιτελείου Στρατού.

3. Επειδή, οι αιτούσες παραδεκτώς ομοδικούν, προβάλλοντας κοινούς λόγους ακυρώσεως που στηρίζονται σε όμοια κατά τα ουσιώδη στοιχεία νομική και πραγματική βάση, οι δε προσβαλλόμενες είναι συναφείς μεταξύ τους, αφού αφορούν στο ίδιο αντικείμενο, κατ’ επίκληση των ίδιων νομικών και πραγματικών λόγων (πρβλ. ΣτΕ 2489/2022, 436/2022 Ολομ. σκ. 20, 717/2022 σκ. 4, 1757/2019 Ολομ., 218/2019, 1120/2016 Ολομ.).

4. Επειδή, η αρχή της ισότητας, την οποία καθιερώνει το άρθρο 4 παρ. 1 του Συντάγματος, αποτελεί συνταγματικό κανόνα που επιβάλλει την ομοιόμορφη μεταχείριση των προσώπων που τελούν υπό τις αυτές ή παρόμοιες συνθήκες. Ο κανόνας αυτός δεσμεύει τόσο τον κοινό νομοθέτη κατά την ενάσκηση της νομοθετικής λειτουργίας όσο και τη διοίκηση, όταν θεσπίζει κατά νομοθετική εξουσιοδότηση κανονιστική ρύθμιση. Η παραβίαση της συνταγματικής αυτής αρχής ελέγχεται από τα δικαστήρια ώστε να διασφαλίζεται η πραγμάτωση του κράτους δικαίου και η ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας εκάστου με ίσους όρους. Κατά τον δικαστικό αυτόν έλεγχο, ο οποίος είναι έλεγχος ορίων και όχι έλεγχος της ορθότητας των νομοθετικών επιλογών, αναγνωρίζεται στον κοινό νομοθέτη ή στην κανονιστικώς δρώσα διοίκηση η ευχέρεια να ρυθμίζουν με ενιαίο ή με διαφορετικό τρόπο τις ποικίλες προσωπικές ή πραγματικές καταστάσεις και σχέσεις, λαμβάνοντας υπόψη τις υφιστάμενες κοινωνικές, οικονομικές, επαγγελματικές ή άλλες συνθήκες, που συνδέονται με καθεμιά από τις καταστάσεις ή σχέσεις αυτές, με βάση γενικά και αντικειμενικά κριτήρια, που βρίσκονται σε συνάφεια προς το αντικείμενο της ρύθμισης. Πρέπει όμως η επιλεγόμενη ρύθμιση να κινείται μέσα στα όρια που διαγράφονται από την αρχή της ισότητας και τα οποία αποκλείουν την εκδήλως άνιση μεταχείριση προσώπων που τελούν υπό τις αυτές ή παρόμοιες συνθήκες ή την αυθαίρετη εξομοίωση προσώπων που τελούν υπό ουσιωδώς διαφορετικές συνθήκες (βλ. ΣτΕ 1643/2023, 902-907, 1363/2021 Ολ., 686, 1943/2018 Ολ., 1120/2016 Ολ., 959, 1997/2015 Ολ., 986/2014 Ολ., 1089/2021 7μ., 1932, 1933/2018 7μ.). Εξάλλου, η αρχή της αξιοκρατίας, η οποία απορρέει από το άρθρο 5 παρ. 1 του Συντάγματος, υπαγορεύει όπως η πρόσβαση σε δημόσιες θέσεις γίνεται με κριτήρια που συνάπτονται με την προσωπική αξία και ικανότητα των ενδιαφερομένων για την κατάληψή τους (βλ. ΣτΕ 1643/2023, 902-907, 1363/2021 Ολ., 686, 1943/2018 Ολ., 959, 1997/2015 Ολ., 1089/2021 7μ., 1932, 1933/2018 7μ., 2625/ 2016 7μ.).

5. Επειδή, στον ν. 3883/2010 (Α-167/24-9-2010) ορίζεται στο άρθρο 20 ότι: «1. Οι Αξιωματικοί κρίνονται κάθε έτος στις τακτικές κρίσεις. 2. Τακτικές κρίσεις γίνονται τους μήνες Μάρτιο και Απρίλιο. Σε αυτές κρίνονται: α) Οι συμπληρούντες μέχρι την 31η Δεκεμβρίου του έτους που γίνονται οι κρίσεις κατώτεροι και ανώτεροι Αξιωματικοί, πλην Συνταγματαρχών και αντιστοίχων, τον αναγκαίο σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στο άρθρο 27 χρόνο παραμονής στον βαθμό ή συνολικής υπηρεσίας Αξιωματικού. β)…», στο άρθρο 27 ότι: «1.Οι Αξιωματικοί προάγονται με τη συμπλήρωση συγκεκριμένου χρόνου είτε στο βαθμό που φέρουν είτε συνολικής πραγματικής υπηρεσίας Αξιωματικού. ….2….δ. Για την προαγωγή των Ταγματαρχών και αντιστοίχων απαιτείται η συμπλήρωση έξι (6) ετών στο βαθμό ή είκοσι ενός (21) ετών συνολικής υπηρεσίας Αξιωματικού….», στο άρθρο 23 ότι: «Οι καταληκτικοί βαθμοί των Αξιωματικών είναι οι εξής: α. Για τους Αξιωματικούς του ΣΞ: (1) ….. (2) Για τους Αξιωματικούς Σωμάτων: (α) Υποστράτηγος για τους Αξιωματικούς Τεχνικού, Εφοδιασμού-Μεταφορών και Υλικού Πολέμου, Ιατρούς Υγειονομικού, Οικονομικού, Γεωγραφικού και Έρευνας Πληροφορικής. (β) Ταξίαρχος για τους Αξιωματικούς Οδοντιάτρους, Φαρμακοποιούς, Ψυχολόγους και Κτηνιάτρους Υγειονομικού και Νοσηλευτικής. (3) Συνταγματάρχης για τους Αξιωματικούς που: (α) Δεν κρίνονται κατάλληλοι για την άσκηση διοίκησης μονάδας εκστρατείας. (β) Προέρχονται από Υπαξιωματικούς αποφοίτους ΑΣΣΥ πτυχιούχους ΑΕΙ. (γ) Έχουν καταταγεί με διαγωνισμό. (4) Αντισυνταγματάρχης για τους Αξιωματικούς που προέρχονται από Υπαξιωματικούς αποφοίτους ΑΣΣΥ και δεν είναι πτυχιούχοι ΑΕΙ. (5) Ταγματάρχης για τους λοιπούς Αξιωματικούς. (6) Υπολοχαγός για τους εθελοντές μακράς θητείας……γ. Για τους Αξιωματικούς της ΠΑ: (1) Πτέραρχος για τους Ιπταμένους Αξιωματικούς. (2)…. (7) Επισμηναγός για τους λοιπούς Αξιωματικούς» και στο άρθρο 91 παρ.2 ότι: «2. Για τα στελέχη των ΕΔ που μέχρι την 31.12.2012 συμπληρώνουν είκοσι πέντε (25) έτη πραγματικής στρατιωτικής υπηρεσίας εξακολουθούν να ισχύουν οι διατάξεις των άρθρων 5 έως 10,11, πλην των παραγράφων 11 και 12 αυτού, 12 έως 14 και 16 έως 22 του ν.2439/1996 (ΦΕΚ 219/Α`)……Ειδικά για τους Αξιωματικούς Ραδιοναυτίλων, Τεχνικής Υποστήριξης και Υπηρεσιών Υποστήριξης της ΠΑ που μέχρι την 31.12.2012 συμπληρώνουν είκοσι πέντε (25) έτη πραγματικής στρατιωτικής υπηρεσίας εξακολουθούν να ισχύουν οι διατάξεις της υποπαραγράφου 8δ του άρθρου 3 του ν.2439/1996 (ΦΕΚ 219/Α`).». Εξάλλου, στον ν.2439/1996 (219 Α) ορίζεται στο άρθρο 3 ότι: «1….. 6. Ο ανώτερος βαθμός, μέχρι του οποίου μπορούν να εξελιχθούν οι αξιωματικοί Σωμάτων, είναι: γ. Συνταγματάρχη Οι αξιωματικοί που κατατάσσονται με διαγωνισμό ή προέρχονται από υπαξιωματικούς, εφόσον είναι κάτοχοι πτυχίου Ανώτατου Εκπαιδευτικού Ιδρύματος…...8. Ο ανώτερος βαθμός, μέχρι τον οποίο δύνανται να εξελιχθούν οι αξιωματικοί της Π.Α. πλην των Ιπταμένων, είναι: δ. Σμηνάρχου Οι αξιωματικοί των ειδικοτήτων Ραδιοναυτίλων, Τεχνικής Υποστήριξης, Υπηρεσιών Υποστήριξης και Μονιμοποιημένων εθελοντριών του ν. 705/1977 (Η παρ.8 αντικαταστάθηκε ως άνω με την παρ.6 άρθρ.13 Ν.3648/2008,ΦΕΚ Α 38/29.2.2008). ε. …», στο άρθρο 5 παρ.8 ότι: « 8. Υπολοχαγοί, Λοχαγοί, Ταγματάρχες, Αντισυνταγματάρχες και αντίστοιχοι των άλλων Κλάδων προάγονται στον ανώτερο βαθμό, ανεξάρτητα από την ύπαρξη κενών θέσεων, εφόσον συντρέχουν οι λοιπές προϋποθέσεις προαγωγής και συμπληρώνουν τον ακόλουθο χρόνο πραγματικής συνολικής υπηρεσίας, ως μόνιμοι αξιωματικοί: α. …. γ. Ταγματάρχες : είκοσι ένα (21) έτη δ. ….».

6. Επειδή, περαιτέρω, με το άρθρο 58 του ν. 4407/2016 (Α-134/27-7-2016) με τίτλο «Ειδικές ρυθμίσεις για Αξιωματικούς της Πολεμικής Αεροπορίας προερχόμενες από την κατηγορία των μονιμοποιηθεισών εθελοντριών του Ν. 705/1977», όπως οι παράγραφοι 1 και 3 αυτού αντικαταστάθηκαν από τότε που ίσχυσαν με το άρθρο δεύτερο παρ.9 Ν.4433/2016, ΦΕΚ Α 213/15-11-2016, ορίστηκε ότι: «1. Για τις υπηρετούσες κατά την έναρξη ισχύος του παρόντος νόμου αξιωματικούς της Πολεμικής Αεροπορίας που προέρχονται από την κατηγορία των μονιμοποιηθεισών εθελοντριών του N. 705/1977 (Α’ 279) και συμπλήρωσαν μέχρι τις 31.12.2014 είκοσι πέντε (25) έτη πραγματικής στρατιωτικής υπηρεσίας, ορίζεται ως καταληκτικός βαθμός εξέλιξης αυτός του Σμηνάρχου 2…..». Σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση της σχετικής τροπολογίας, ο ορισμός του ως άνω καταληκτικού βαθμού για τις αξιωματικούς της ΠΑ, που προέρχονται από την κατηγορία των μονιμοποιηθεισών εθελοντριών του ν.705/1977, έγινε στο πλαίσιο της βαθμολογικής αποκατάστασης των αξιωματικών της ΠΑ της ίδιας προέλευσης, οι οποίες ενώ είχαν εξομοιωθεί σύμφωνα με την υποπαράγραφο 8δ του άρθρου 3 του ν.2439/1996 με τους άρρενες συναδέλφους τους των Σωμάτων Ραδιοναυτίλων, Υπηρεσιών Υποστήριξης και Τεχνικής Υποστήριξης της ΠΑ, εξελισσόμενες και αυτές μέχρι τον βαθμό του Σμηνάρχου, εντούτοις, με το τελευταίο εδάφιο της παρ.2 του άρθρου 91 του ν.3883/2010, ο καταληκτικός βαθμός εξέλιξης εξακολούθησε να ισχύει μόνο για τους ως άνω άρρενες Αξιωματικούς [βλ.σχ.και πρακτικά Βουλής από τη συζήτηση του νομοσχεδίου - ΙΖ΄ ΠΕΡΙΟΔΟΣ (ΠΡΟΕΔΡΕΥΟΜΕΝΗΣ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ), Σύνοδος: Α' Σύνοδος, Συνεδρίαση: ΡΞΕ' 21/07/2016].

«Η Φέρουσα Ικανότητα μέσα από τη Νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας» [Κ. Καρατσώλης, Δικηγόρος, Υπ. Δρ. / Ιω. Βασιλοπούλου, Δικηγόρος ΜΔΕ / Ιφ. Τσακαλογιάννη, Δικηγόρος ΜΔΕ, MSc]

 

 

I. Πρόλογος

Το τελευταίο διάστημα, εν όψει μιας νέας εκκίνησης για το χωροταξικό και πολεοδομικό σχεδιασμό[1], παρατηρούμε την έξαρση των συζητήσεων για το μέλλον ανάπτυξης, ιδίως στον νησιωτικό χώρο. Με αφορμή αυτές τις εξελίξεις έχουν ενταθεί και οι πολυεπίπεδες συζητήσεις για τον όρο «Φέρουσα Ικανότητα» (στο εξής Φ.Ι.).

Μάλιστα, η οριοθέτηση της έννοιας της Φ.Ι. και οι διαφορετικές προσεγγίσεις στην ερμηνεία της αποτελούν τον πυρήνα προβληματισμών και ερωτημάτων, όπως:

 

Τι σημαίνει Φ.Ι. μιας περιοχής;

Σε ποιους τομείς δραστηριοτήτων μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο καταγραφής, αξιολόγησης και κρίσης;

Η  Φ.Ι. εννοιολογικά συνδέεται με την «ακεραιότητα» μίας προστατευόμενης περιοχής ή αφορά σε μελέτη και έρευνα και για μη προστατευόμενες περιοχές;

Περιορίζεται στο νησιωτικό χώρο ή θα πρέπει να μελετάται για το σύνολο των περιοχών της χώρας;

Ποιοι είναι οι δείκτες και πώς επιλέγονται για κάθε περιοχή;

Ποια είναι τα όρια της Φ.Ι. και πώς επιλέγονται;

Με την παρούσα μελέτη επιχειρείται η μελέτη, καταγραφή και κωδικοποίηση της Νομολογίας του Συμβουλίου της Επικρατείας, ώστε να δούμε τη Φ.Ι. μέσα από τα μάτια των Αποφάσεων και των Πρακτικών Επεξεργασίας των Δικαστών του. Μέσα από τη μελέτη μπορούν να αναδειχθούν χρήσιμα συμπεράσματα, κατευθύνσεις για τους απαιτούμενους δείκτες καθώς και οι κρίσιμοι άξονες που οριοθετούν τη συγκεκριμένη έννοια.

 

Σε κάθε περίπτωση, κατά την άποψη μας, η Φ.Ι. θα μπορούσε να αποτελέσει μια  σημαντική «γενική αρχή», η οποία να μετουσιώνεται σε ένα εργαλείο που θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη κατά τον σχεδιασμό και τη λήψη αποφάσεων που επιδρούν στον Χώρο. Προς τούτο, θεωρούμε ότι είναι υψίστης σημασίας να μη χαθεί η ευκαιρία να τεθούν για πρώτη φορά υπό θεσμικό περίβλημα οι βασικές άξονες, άλλως τα στοιχεία που λαμβάνονται υπόψη για την εκτίμηση και τον υπολογισμό της Φ.Ι.

 

II. Το πεδίο Ορισμού της Φ.Ι. και η μεθοδολογία καταγραφής

 

Στόχος της παρούσας μελέτης είναι η ανάδειξη των στοιχείων που κατά το ΣτΕ (από το έτος 1992 και έπειτα) αποτελούν κρίσιμα μεγέθη για τον καθορισμό της Φ.Ι. και θα μπορούσαν να καταγραφούν ως βασικές προδιαγραφές για την εκτίμησή της.

 

Η  έννοια της Φ.Ι. έχει, μεταξύ άλλων, οριστεί ως η πεπερασμένη χωρητικότητα και αντοχή των οικοσυστημάτων και των ανθρωπογενών συστημάτων, ώστε να μην επέλθει σοβαρή επιδείνωση τους[2]. Ο προσδιορισμός της απαιτεί συνεκτίμηση παραμέτρων του τρίπτυχου κοινωνία, οικονομία, περιβάλλον και δεν εξαρτάται μόνο από μετρήσιμα ποσοτικά δεδομένα (τεχνικά, οικονομικά, επιστημονικά),  αλλά και από ένα ευρύ φάσμα ποιοτικών παραγόντων που συνδέονται με τις πολιτιστικές αξίες, τις παραδόσεις, τη φυσιογνωμία της περιοχής[3].

 

Ενδεικτικά, η Φ.Ι. επηρεάζεται τόσο από περιβαλλοντικά, όσο και από πολεοδομικά δεδομένα – για παράδειγμα, για τον προσδιορισμό των Ζωνών Υποδοχής Μεταφοράς Συντελεστή Δόμησης προβλέπεται ρητώς στον Νόμο 4495/2017 πως ανά περιοχή λαμβάνονται υπόψη, μεταξύ άλλων, «η Φ.Ι. της περιοχής και το τοπίο»[4]. Αντίστοιχα, η Φ.Ι. αποτελεί έννοια που αφορά και περιλαμβάνεται σε πληθώρα διαφορετικών τομέων και δραστηριοτήτων, όπως είναι ο τουρισμός, όπου ως Φ.Ι. ενός τουριστικού προορισμού νοείται ο αριθμός των επισκεπτών που μπορεί αυτός να δεχθεί «χωρίς να αλλοιωθεί το φυσικό περιβάλλον και η ποιότητα της τουριστικής εμπειρίας την οποία προσφέρει[5]».

 

Επιχειρώντας την οριοθέτηση της έννοιας της Φ.Ι., στην παρ. 1 του άρθρου 64 του πρόσφατου Ν. 4964/2022[6] δόθηκε ο νομοθετικός ορισμός της ως εξής: «Ως Φέρουσα Ικανότητα (Φ.Ι.) ενός χωρικού συστήματος, νοούνται τα μέγιστα ανεκτά όρια επιβαρύνσεων ή και μεταβολών των συνθηκών που επικρατούν σε αυτό, πέραν των οποίων παύει να υπάρχει ισορροπία ανάμεσα στο φυσικό περιβάλλον, την οικονομία και την κοινωνία που διαβιεί σε αυτό, με αποτέλεσμα να προκαλούνται υπέρμετρες ή μη αναστρέψιμες φθορές στο φυσικό περιβάλλον και να ασκούνται αρνητικές πιέσεις στο ανθρωπογενές περιβάλλον και στην κοινωνία». Στην παρ. 2 του ίδιου άρθρου παρέχεται νομοθετική εξουσιοδότηση για την έκδοση Προεδρικού Διατάγματος (Π.Δ.) με πρόταση του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας βάσει του οποίου θα προσδιορίζονται η μεθοδολογία εκτίμησης της Φ.Ι., οι βασικές παράμετροι που την καθορίζουν ανάλογα με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του εξεταζόμενου κάθε φορά χωρικού συστήματος και τα ανεκτά όρια των δεικτών στόχων των βασικών παραμέτρων της βιώσιμης ανάπτυξής του – άξονες οι οποίοι θα μπορούσαν, από τη ματιά των νομικών, να προσδιοριστούν σε αδρές γραμμές βάσει της Νομολογίας του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ).

 

Αν και η ρητή νομοθετική αποτύπωση του ορισμού της Φ.Ι. είναι εξαιρετικά πρόσφατη, το ΣτΕ ήδη από την δεκαετία του 1990 επικαλούταν την έννοια αυτή είτε κατά την κρίση επί αιτήσεων ακυρώσεως αποφάσεων είτε κατά την έκδοση πρακτικών επεξεργασίας (ΠΕ) επί σχεδίων Προεδρικών Διαταγμάτων στο πλαίσιο άσκησης των διοικητικών του αρμοδιοτήτων. Έχει προκύψει, λοιπόν, πληθώρα αποφάσεων και πρακτικών επεξεργασίας που αναφέρονται στην έννοια της Φ.Ι. και προσπαθούν να την οριοθετήσουν δυνάμει του εξεταζόμενου κάθε φορά ζητήματος.

 

Δυνάμει της μελέτης προκύπτει το συμπέρασμα ότι οι αποφάσεις και τα Πρακτικά Επεξεργασίας (Π.Ε.) του ΣτΕ μπορούν υπό μια μεθοδολογία να καταχωρηθούν συστηματικά στις εξής κατηγορίες, όπου από την κάθε μία δύναται να αντληθούν κριτήρια και δεδομένα για τη δημιουργία «προδιαγραφών» και κριτηρίων προσδιορισμού της έννοιας της Φ.Ι.:

 

Α) Κατηγορίες ανά περιοχή δραστηριότητας/επέμβασης: οικισμοί και επεκτάσεις οικισμών, νησιωτικά οικοσυστήματα, προστατευόμενες περιοχές, πολιτιστικό περιβάλλον.

 

Β) Κατηγορίες ανά τομέα δραστηριοτήτων: ενεργειακό σύστημα – Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (Α.Π.Ε.), τουριστική ανάπτυξη π.χ. μέσω Ε.Σ.Χ.Α.Σ.Ε. και Ε.Σ.Χ.Α.Δ.Α., άλλοι τομείς δραστηριοτήτων καθώς και οι παράμετροι των σωρευτικών επιπτώσεων δραστηριοτήτων και του συνεργιστικού αποτελέσματος αυτών.

 

Εν συνεχεία, ομαδοποιούνται σε μία κατηγορία συμπεράσματα αποφάσεων προκειμένου να αναδειχτεί η θέση της Φ.Ι. στον ορθολογικό σχεδιασμό καθώς και το πεδίο χωρικής ανάλυσής της, ενώ στην τελευταία ενότητα κωδικοποιούνται συγκεκριμένα συμπεράσματα και παρατίθενται καταληκτικές σκέψεις.