ΕλΣυν Ολ 1389/21 : ΜΝΗΜΟΝΙΑ – ΣΥΝΤΑΞΙΟΥΧΟΙ ΔΗΜΟΣΙΟΥ - ΚΑΤΑΡΓΗΣΗ ΕΠΙΔΟΜΑΤΩΝ ΕΟΡΤΩΝ ΚΑΙ ΑΔΕΙΑΣ – ΔΙΚΑΣΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΝΟΜΩΝ – ΕΛΕΓΧΟΣ ΣΥΜΒΑΤΟΤΗΤΑΣ.

 

Προδικαστικό ερώτημα. Οι ρυθμίσεις της υποπαραγράφου Β.4 της παραγράφου Β του άρθρου πρώτου του ν. 4093/2012, με τις οποίες καταργήθηκαν τα επιδόματα εορτών (Χριστουγέννων, Πάσχα) και το επίδομα αδείας για τους συνταξιούχους του Δημοσίου δεν παραβιάζει τη δίκαιη ισορροπία μεταξύ των απαιτήσεων του γενικού συμφέροντος και της προστασίας των δικαιωμάτων των συνταξιούχων του δημοσίου και, συνεπώς, δεν αντίκειται στην κατοχυρωμένη από το άρθρο 25 παρ. 1δ του Συντάγματος αρχή της αναλογικότητας, ούτε στο άρθρο 1 του (πρώτου) Πρόσθετου Πρωτοκόλλου της ΕΣΔΑ. Επίσης, η διάταξη αυτή δεν αντίκειται ούτε στα άρθρα 2 παρ. 1, 4 παρ. 1 και 5 του Συντάγματος και 25 παρ. 4 αυτού, ούτε στις συνταγματικές διατάξεις για το ειδικό συνταξιοδοτικό καθεστώς των δημοσίων λειτουργών, υπαλλήλων και στρατιωτικών και την απορρέουσα από αυτές αρχή της αναλογίας αποδοχών ενεργείας και σύνταξης, όπως ισχύει για κάθε κατηγορία. Μειοψηφία. Παραπέμπει.

ΤΟ ΕΛΕΓΚΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ

ΣΕ ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ - ΑΠΟΦΑΣΗ 1389

 

Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του, στις 5 Φεβρουάριου 2020, με την ακόλουθη σύνθεση: Ιωάννης Σαρμάς, Πρόεδρος, Σωτηρία Ντούνη, Μαρία Βλαχάκη, Άννα Λιγωμένου, Γεωργία Μαραγκού, Κωνσταντίνος Κωστόπουλος, και Μαρία Αθανασοπούλου, Αντιπρόεδροι, Γεώργιος Βοΐλης, Βασιλική Ανδρεοπούλου, Σταμάτιος Πουλής, Κωνσταντίνα Ζώη, Δέσποινα Καββαδία - Κωνσταντάρα, Αγγελική Μυλωνά, Γεωργία Τζομάκα, Στυλιανός Λεντιδάκης, Θεολογία Γναρδέλλη, Βιργινία Σκεύη, Βασιλική Σοφιανού, Αγγελική Πανουτσακοπούλου, Δέσποινα Τζούμα, Δημήτριος Τσακανίκας, Ευφροσύνη Παπαθεοδώρου, Βασιλική Προβίδη, Κωνσταντίνος Παραθύρας, Ασημίνα Σακελλαρίου, Αργυρώ Μαυρομμάτη, Ευαγγελία Σεραφή, Κωνσταντίνος Κρέπης, Ειρήνη Κατσικέρη, Γεωργία Παπαναγοπούλου, Νεκταρία Δουλιανάκη, Νικολέτα Ρένεση, Αντιγόνη Στίνη και Βασιλική Πέππα, Σύμβουλοι. Γραμματέας η Ελένη Αυγουστόγλου.

Γενικός Επίτροπος Επικρατείας: Αντώνιος Νικητάκης, Επίτροπος Επικρατείας, κωλυομένης της Γενικής Επιτρόπου της Επικρατείας στο Ελεγκτικό Συνέδριο, Χρυσούλας Καραμαδούκη.

Για να αποφανθεί, επί του προδικαστικού ερωτήματος, κατ' εφαρμογή του άρθρου 108 Α παρ. 2 του π.δ/τος 1225/1981, αναφορικά με την αντίθεση σε υπέρτερης τυπικής ισχύος διατάξεις της κατάργησης, με τις διατάξεις του άρθρου πρώτου παράγραφος Β, υποπαράγραφος Β4 του ν. 4093/2012, των επιδομάτων εορτών Χριστουγέννων και Πάσχα και του επιδόματος αδείας στους συνταξιούχους του δημοσίου, το οποίο υποβλήθηκε με τη 1823/2019 απόφαση του ΙΙΙ Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου και ανέκυψε κατά την εκδίκαση της από 27.12.2018 (με αριθμό βιβλίου δικογράφων .../27.12.2018) αγωγή τ  του ..., κατοίκου εν ζωή ... Αττικής (οδός ), ο οποίος απεβίωσε στις 21.5.2019 και τη δίκη συνεχίζουν από κοινού στο όνομά τους, ως νόμιμοι κληρονόμοι του, τα τέκνα του       και     , κάτοικοι ομοίως ... Αττικής (οδός ... και ..., αντίστοιχα), οι οποίοι δεν παραστάθηκαν.

Κατά του Ελληνικού Δημοσίου, νομίμως εκπροσωπουμένου από τον Υπουργό Οικονομικών, ο οποίος παραστάθηκε διά του Νομικού Συμβούλου του Κράτους Ν Κ. Και

κατά του νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου με την επωνυμία «Ενιαίος Φορέας Κοινωνικής Ασφάλισης (ΕΦΚΑ)», που εδρεύει στην Αθήνα (οδός Αγίου Κωνσταντίνου αρ. 8), και εκπροσωπείται νόμιμα από τον Διοικητή του, o οποίος παραστάθηκε, ομοίως, διά του Νομικού Συμβούλου του Κράτους Ν Κ

Ο Υπουργός Δικαιοσύνης, που κλητεύθηκε κατ' άρθρο 1 παρ. 1 περ. α' του ν. 2479/1997, δεν παραστάθηκε.

Στη δίκη παρεμβαίνουν υπέρ του αρχικώς ενάγοντος οι: 1) του ..., ο οποίος παρέστη δια δηλώσεως, κατ' άρθρο 133 παρ. 2 του ΚΔΔ, του πληρεξουσίου του δικηγόρου  (Α.Μ./Δ.Σ ), 2) ... του ..., ο οποίος δεν παρέστη, 3) ... του ..., η οποία παρέστη δια του πληρεξουσίου δικηγόρου της ... (Α.Μ./Δ.Σ      ),       4) ... - ... του ..., η οποία παρέστη δια δηλώσεως, κατ' άρθρο 133 παρ. 2 του ΚΔΔ, του πληρεξουσίου της δικηγόρου ... (Α.Μ./Δ.Σ       ), 5) ... του ..., ο οποίος παρέστη δια δηλώσεως, κατ' άρθρο 133 παρ. 2 του ΚΔΔ, του πληρεξουσίου του δικηγόρου ... (Α.Μ./Δ.Σ...), 6) ... του ..., η οποία παρέστη δια δηλώσεως, κατ' άρθρο 133 παρ. 2 του ΚΔΔ, του πληρεξουσίου της δικηγόρου ... (ΑΜ/Δ.Σ ), 7) ... του ..., η οποία παρέστη δια δηλώσεως, κατ' άρθρο 133 παρ. 2 του ΚΔΔ, του ίδιου ως άνω (υπό στοιχ. 6) δικηγόρου, 8) ... του .., ο οποίος παρέστη δια δηλώσεως, κατ' άρθρο 133 παρ. 2 του ΚΔΔ, του πληρεξουσίου του δικηγόρου ... (Α.Μ./Δ.Σ      ) και 9) . του ., η οποία παρέστη δια δηλώσεως, κατ' άρθρο 133 παρ. 2 του ΚΔΔ, του ίδιου ως άνω (υπό στοιχ. 8) δικηγόρου.

Κατά τη συζήτηση που ακολούθησε το Δικαστήριο άκουσε:

Τον εκπρόσωπο του Ελληνικού Δημοσίου και του ΕΦΚΑ, ο οποίος ζήτησε την απόρριψη της αγωγής.

Τον Επίτροπο της Επικρατείας στο Ελεγκτικό Συνέδριο, ο οποίος ανέπτυξε την από 5.2.2020 γνώμη του, σύμφωνα με την οποία η κατάργηση, από 1.1.2013, δυνάμει των διατάξεων της υποπαραγράφου Β4 της παραγράφου Β του άρθρου πρώτου του ν. 4093/2012, των επιδομάτων εορτών Χριστουγέννων, Πάσχα και αδείας για τους συνταξιούχους (συμπεριλαμβανομένων και των στρατιωτικών) και βοηθηματούχους του Δημοσίου, η οποία εντάσσεται στα μέτρα περιστολής των δημοσίων δαπανών που ελήφθησαν σε εφαρμογή του Μνημονίου Συνεννόησης που εγκρίθηκε με τον ν. 4046/2012, δεν συνιστά υπέρμετρη επέμβαση στο συνταξιοδοτικό δικαίωμα του αρχικώς ενάγοντος ούτε θίγει τον πυρήνα αυτού, αιτιολογείται προσηκόντως και δεν αντίκειται στα άρθρα 4 παρ. 5, 25 παρ. 1δ, 23 παρ. 2, 29 παρ. 3 και 45 του Συντάγματος και τις απορρέουσες από τις διατάξεις αυτές αρχές της ισότητας των πολιτών στα δημόσια βάρη, της αναλογικότητας και της ιδιαίτερης μισθολογικής μεταχείρισης των στρατιωτικών, καθώς και στο άρθρο 1 του (πρώτου) Προσθέτου Πρωτοκόλλου της ΕΣΔΑ.

Μετά τη δημόσια συνεδρίαση το Δικαστήριο συνήλθε σε τηλεδιάσκεψη, μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας e-presence, με παρόντες τους Δικαστές που έλαβαν μέρος στη συζήτηση της υπόθεσης, εκτός από την Αντιπρόεδρο Γεωργία Μαραγκού και τους Συμβούλους Γεώργιο Βοΐλη, Βασιλική Προβίδη και Γεωργία Παπαναγοπούλου που είχαν κώλυμα (άρθρα 11 παρ. 2 του Κώδικα Νόμων για το Ελεγκτικό Συνέδριο, που κυρώθηκε με το άρθρο πρώτο του ν. 4129/2013 και 78 παρ. 2 του π.δ/τος 1225/1981) και τη Σύμβουλο Βασιλική Πέππα που αποχώρησε από τη διάσκεψη, σύμφωνα με τη διάταξη της παραγράφου 1 του άρθρου 2 του ν. 1968/1991.

Άκουσε την εισήγηση της Συμβούλου Βασιλικής Σοφιανού και αφού μελέτησε τα σχετικά έγγραφα

Σκέφθηκε κατά τον νόμο

1. Με αγωγή του ενώπιον του ΙΙΙ Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου, ο αρχικώς ενάγων, στρατιωτικός συνταξιούχος του Δημοσίου, ζήτησε να αναγνωριστεί η υποχρέωση των εναγομένων, Ελληνικού Δημοσίου και ΕΦΚΑ, να του καταβάλουν, έκαστο εις ολόκληρον, νομιμοτόκως από την κατάθεση, άλλως από την επίδοση της αγωγής, ως αποζημίωση, κατ' άρθρα 105 και 106 ΕισΝΑΚ, προς αποκατάσταση της ζημίας την οποία υπέστη, α) από τη μείωση της σύνταξής του, κατ' εφαρμογή του άρθρου πρώτου παρ. Β υποπαρ. Β.3 του ν. 4093/2012, το ποσό των 8.346 ευρώ, β) από την κατάργηση των δώρων εορτών και του επιδόματος αδείας, κατ' εφαρμογή της ίδιας παραγράφου υποπαρ. Β.4 του ν. 4093/2012, το ποσό των 4.800 ευρώ, γ) από τη μειωτική αναπροσαρμογή της σύνταξής του, κατ' εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 86 παρ. 2 του ν. 4307/2014, σε συνδυασμό με τις διατάξεις του άρθρου 14 παρ. 2 του ν. 4387/2016, το ποσό των 4.490 ευρώ και δ) από την παρακράτηση της εισφοράς αλληλεγγύης συνταξιούχων από τη σύνταξή του, κατ' εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 11 του ν. 3865/2010 (βλ. και τις όμοιες διατάξεις του άρθρου 38 του ν. 3863/2010), το ποσό των 2.671,12 ευρώ, ήτοι συνολικά, κατά τους υπολογισμούς του, το ποσό των 20.301 ευρώ, καθώς και το ποσό των 5.000 ευρώ ως χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης.

2. Όπως προκύπτει από το απόσπασμα της .../2019 ληξιαρχικής πράξης θανάτου της Ληξίαρχου του Δήμου ... Αττικής, ο ενάγων απεβίωσε στις 21.5.2019, δηλαδή πριν από τη συζήτηση της ένδικης αγωγής. Συνεπεία του θανάτου του ενάγοντος επήλθε διακοπή της δίκης, η οποία νομίμως επαναλαμβάνεται από τα τέκνα αυτού ... και ... (βλ. άρθρα 74 παρ. 1, 75 παρ. 1 και 76 παρ. 1 του π.δ/τος 1225/1981, φ. 304 Λ'), οι οποίοι, ως εξ αδιαθέτου μοναδικοί κληρονόμοι αυτού, υπεισέρχονται στη δικονομική του θέση και συνεχίζουν από κοινού στο όνομά τους τη δίκη (βλ. το .../29.5.2019 πιστοποιητικό οικογενειακής κατάστασης του Δημάρχου ... Ν. ..., την .../2019 έκθεση αποποίησης κληρονομίας της Γραμματέως του Ειρηνοδικείου ... περί αποποίησης της κληρονομίας του θανόντος από τη χήρα αυτού ..., τα .../5.6.2019 και ./12.6.2019 πιστοποιητικά της Γραμματέως του Ειρηνοδικείου . περί μη δημοσίευσης διαθήκης του θανόντος και περί μη καταχώρησης δήλωσης αποποίησης της κληρονομίας του από τα τέκνα του, αντίστοιχα, καθώς και την από 15.2.2020 δήλωση των τέκνων, με βεβαίωση του γνήσιου της υπογραφής τους από δημόσια αρχή, περί συνέχισης της δίκης, που κατατέθηκε στις 16.1.2020 στη Γραμματεία του Τμήματος Αναιρέσεων του Δικαστηρίου).

3. Νομίμως εχώρησε η συζήτηση της υπόθεσης παρά την απουσία των συνεχιζόντων τη δίκη κληρονόμων του αρχικώς ενάγοντος, οι οποίοι, με τις προαναφερόμενες δηλώσεις τους περί συνέχισης της δίκης, δηλώνουν, επίσης, ότι έλαβαν γνώση της κλήσης που αφορά τη συζήτηση της ένδικης αγωγής κατά τη δικάσιμο που αναγράφεται στο προοίμιο της παρούσας και επιθυμούν τη συζήτησή της (άρθρα 27, 33 και 65 του π.δ/τος 1225/1981).

4. Το ΙΙΙ Τμήμα, με τη 1823/2019 απόφασή του, παρέπεμψε στην Ολομέλεια του Δικαστηρίου, κατά τα οριζόμενα στη σκέψη 27 αυτής, προδικαστικό ερώτημα, σύμφωνα με το άρθρο 108 Λ' παρ. 2 του π.δ/τος 1225/1981 (φ. 304 Λ'), αναφορικά με το ζήτημα της αντίθεσης προς διατάξεις υπέρτερης τυπικής ισχύος της κατάργησης, με τις διατάξεις του ν. 4093/2012, των επιδομάτων εορτών Χριστουγέννων και Πάσχα και του επιδόματος αδείας για τους συνταξιούχους του δημοσίου. Περαιτέρω, με την ίδια απόφαση, κατά το σκέλος της αγωγής που αφορούσε την παρακράτηση από τη σύνταξη του αρχικώς ενάγοντος της εισφοράς αλληλεγγύης συνταξιούχων σε χρονικά διαστήματα μεταγενέστερα της υπαγωγής του στο σύστημα του ν. 4387/2016, δοθέντος ότι εκκρεμούσε στην Ολομέλεια προδικαστικό ερώτημα που είχε υποβληθεί από το ίδιο Τμήμα με την 278/2019 απόφασή του σχετικά με τη συνταγματικότητα των οικείων ρυθμίσεων, ανέστειλε την εκδίκασή της μέχρι τη δημοσίευση της απόφασης της Ολομέλειας, κατ’ εφαρμογή της διάταξης του άρθρου 108 Λ' παρ. 1 εδ. β' και 2 του π.δ/τος 1225/1981 (σκέψη 32 της απόφασης). Τέλος, για το ενιαίο της κρίσης, ανέβαλε την έκδοση οριστικής απόφασης επί του σκέλους της αγωγής που αφορούσε α) την παρακράτηση της εισφοράς αλληλεγγύης συνταξιούχων σε χρονικά διαστήματα προγενέστερα της ένταξής του στο σύστημα του ν. 4387/2016, β) τη μείωση της σύνταξής του, κατ' εφαρμογή του άρθρου πρώτου παρ. Β υποπαρ. Β.3 του ν. 4093/2012, και γ) τη μειωτική αναπροσαρμογή της σύνταξής του, κατ' εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 86 παρ. 2 του ν. 4307/2014, σε συνδυασμό με τις διατάξεις του άρθρου 14 παρ. 2 του ν. 4387/2016 (σκέψη 33 της απόφασης).

5. Ο αρχικώς ενάγων με την αγωγή του ισχυρίζεται ότι οι διατάξεις του άρθρου πρώτου παρ. Β, υποπαρ. Β.4 του ν. 4093/2012, με τις οποίες καταργήθηκαν για τους συνταξιούχους του Δημοσίου, τα επιδόματα εορτών Χριστουγέννων και Πάσχα και το επίδομα αδείας, αντίκεινται στα άρθρα 4 παρ. 5 και 25 παρ. 1 του Συντάγματος, στη συνταγματική αρχή της αναλογίας μεταξύ σύνταξης και αποδοχών ενεργείας, στις διατάξεις των άρθρων 45, 23 παρ. 2 και 29 παρ. 3 του Συντάγματος, οι οποίες επιτάσσουν την ιδιαίτερη μισθολογική μεταχείριση των συνταξιούχων των ενόπλων δυνάμεων και των σωμάτων ασφαλείας και προς το άρθρο 1 του (πρώτου) Προσθέτου Πρωτοκόλλου της ΕΣΔΑ. Περαιτέρω, προβάλλει ότι αντίκειται προς τις ανωτέρω υπερνομοθετικής ισχύος διατάξεις και η διάταξη της παρ. 2α του άρθρου 14 του ν.4387/2016, δεδομένου ότι κατά τη θέσπιση αυτής δεν αιτιολογήθηκε ειδικά η διατήρηση σε ισχύ των εν λόγω μειώσεων, ενώ η ίδια διάταξη αντίκειται στην αρχή της διάκρισης των εξουσιών και στα άρθρα 20 παρ. 1 και 87 του Συντάγματος, καθώς και στα άρθρα 6 και 13 της ΕΣΔΑ, αφού με αυτή επιδιώκεται κατ' ουσίαν η παράκαμψη και αδρανοποίηση της δικαστικής κρίσης της 2287/2015 απόφασης της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας και η αποφυγή συμμόρφωσης προς την απόφαση αυτή. Προβάλλει δε ότι σε κάθε περίπτωση η διάταξη αυτή έχει την έννοια ότι οι συντάξεις συνεχίζουν να καταβάλλονται στο ύψος που είχαν διαμορφωθεί έως 31.12.2014, χωρίς να ληφθούν υπόψη οι ανίσχυρες ως αντικείμενες στο Σύνταγμα και στην ΕΣΔΑ διατάξεις των υποπαρ. Β3 και Β4 του άρθρου πρώτου του 4093/2012. Τέλος, προβάλλει ότι όλες οι επίμαχες μειώσεις επί της σύνταξής του (σκέψη 1), μεταξύ των οποίων και η κατάργηση των επιδομάτων εορτών Χριστουγέννων και Πάσχα και του επιδόματος αδείας, αντίκεινται επιπλέον και στο άρθρο 1 του (πρώτου) Πρόσθετου Πρωτοκόλλου της ΕΣΔΑ, δεδομένου ότι α) όλες οι ανωτέρω μειώσεις οδηγούν σε σημαντική επιβάρυνση των περιουσιακών του δικαιωμάτων, επιβάλλοντάς του ένα δυσανάλογο βάρος (μείωση κατά 20% περίπου των ετήσιων συντάξιμων αποδοχών του, οι οποίες είχαν ήδη υποστεί σημαντικές μειώσεις και με προγενέστερους μνημονιακούς νόμους), β) το εισόδημά του συρρικνώθηκε ουσιωδώς με μειώσεις άνω του 35% του μερίσματός του από το Μετοχικό Ταμείο Στρατού και της επικουρικής σύνταξής του (από 3.727 σε 2.138 ευρώ κατ' έτος) σε συνδυασμό με τα γενικής φύσεως οικονομικά φορολογικά μέτρα που ελήφθησαν για την αντιμετώπιση του δημοσιονομικού προβλήματος της χώρας και γ) ανήκει σε ευάλωτη ομάδα πληθυσμού, ως υπερήλικας, με σοβαρά προβλήματα υγείας και με μοναδικό ατομικό εισόδημα τη σύνταξή του που δεν μπορεί να αναπληρωθεί με άλλο τρόπο, με αποτέλεσμα οι επίμαχες μειώσεις να θίγουν το επίπεδο αξιοπρεπούς διαβίωσης αυτού.

6. Το εναγόμενο Ελληνικό Δημόσιο, με το υπόμνημά του ενώπιον της Ολομέλειας, υποστηρίζει ότι το μέτρο της κατάργησης, από 1.1.2013, των επιδομάτων εορτών και αδείας για τους συνταξιούχους του Δημοσίου με τις διατάξεις του ν. 4093/2012, αποτελεί τμήμα ενός ευρύτερου προγράμματος δημοσιονομικής προσαρμογής και προώθησης διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων της ελληνικής οικονομίας και αποσκοπεί στην κάλυψη άμεσων αναγκών του Χώρας και στη βελτίωση της μελλοντικής δημοσιονομικής της κατάστασης. Με τα χαρακτηριστικά δε αυτά, το επίμαχο μέτρο, λόγω της φύσης του, συμβάλλει άμεσα στην περιστολή των δημόσιων δαπανών, δεν παρίσταται απρόσφορο, και μάλιστα προδήλως, ούτε μπορεί να θεωρηθεί ότι δεν ήταν αναγκαίο για την επίτευξη των ως άνω επιδιωκόμενων σκοπών, ενώ λόγω της φύσης των επιδομάτων αυτών, του λόγου θέσπισής τους και του ύψους τους, δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι το μέτρο αυτό στερείται, προδήλως, εύλογης βάσης, ούτε ότι θέτει σε διακινδύνευση την αξιοπρεπή διαβίωση των συνταξιούχων. Περαιτέρω, οι επίμαχες διατάξεις δεν αντίκεινται ούτε στο άρθρο 1 του (πρώτου) Προσθέτου Πρωτοκόλλου της ΕΣΔΑ, ούτε στο άρθρο 17 του Συντάγματος, ανεξαρτήτως αν η ιδιοκτησία κατά το άρθρο αυτό έχει την ίδια έννοια με την περιουσία κατά το άρθρο αυτό της ΕΣΔΑ, ούτε στα άρθρα 4 παρ. 5 και 25 παρ. 1 εδ. δ' και παρ. 4 του Συντάγματος και τις απορρέουσες από τα άρθρα αυτά αρχές.

7. Καθώς εν προκειμένω τηρήθηκε η προβλεπόμενη στην παράγραφο 2 του άρθρου 108Α του π.δ/τος 1225/1981 προδικασία, παραδεκτώς η Ολομέλεια επιλαμβάνεται του προδικαστικού ερωτήματος που της υποβλήθηκε με την προαναφερόμενη απόφαση του ΙΙΙ Τμήματος.

8. Η Ολομέλεια παρατηρεί ότι το ζήτημα που παραπέμφθηκε, κατά το άρθρο 108 Α παρ. 2 του π.δ/τος 1225/1981, με τη 1823/2019 απόφαση του ΙΙΙ Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου, αφορά τη συμβατότητα μόνον της διάταξης του άρθρου πρώτου παρ. Β, υποπαρ. Β.4 του ν. 4093/2012, με την οποία καταργήθηκε από 1.1.2013 η καταβολή στους συνταξιούχους του Δημοσίου των επιδομάτων εορτών Χριστουγέννων και Πάσχα και του επιδόματος αδείας, με υπέρτερης τυπικής ισχύος διατάξεις (βλ. σκέψη 27 της απόφασης αυτής), ενώ δεν έχει παραπεμφθεί το ζήτημα της συμβατότητας με υπερνομοθετικής ισχύος διατάξεις και αρχές της διάταξης του άρθρου 14 παρ. 2α του ν. 4387/2016, με την οποία, σε συνδυασμό προς τις λοιπές ρυθμίσεις του ίδιου άρθρου, καθορίστηκε το πλαίσιο για τη διαμόρφωση του ύψους των ήδη καταβαλλόμενων συντάξεων των δημοσίων λειτουργών, υπαλλήλων και στρατιωτικών υπό τη θέση σε ισχύ του ν. 4387/2016 και εντεύθεν, και ειδικότερα καθορίστηκε ως βάση για τον επανυπολογισμό των συντάξεων αυτών το ύψος το οποίο είχαν κατά την 31.12.2014, σύμφωνα με τις τότε ισχύουσες διατάξεις, ήτοι και με τις επελθούσες περικοπές των διατάξεων του ν. 4093/2012.

9. Στο άρθρο 108 Α του π.δ/τος 1225/1981, όπως αυτό προστέθηκε με το άρθρο 69 του ν. 4055/2012 (φ. 51 Α'), ορίζονται τα εξής: «1. Οποιοδήποτε ένδικο βοήθημα ή μέσο ενώπιον οποιουδήποτε Τμήματος, μπορεί, ύστερα από αίτημα ενός των διαδίκων ή του Γενικού Επιτρόπου της Επικράτειας στο Ελεγκτικό Συνέδριο, να εισαχθεί για εκδίκαση ενώπιον της Ολομέλειας του Ελεγκτικού Συνεδρίου με πράξη τριμελούς Επιτροπής, η οποία αποτελείται από τον Πρόεδρο του Ελεγκτικού Συνεδρίου, τον αρχαιότερο Αντιπρόεδρο ή τον νόμιμο αναπληρωτή του, όταν η υπόθεση εκκρεμεί ενώπιον του Τμήματος στο οποίο προεδρεύει, και τον Πρόεδρο του Τμήματος στο οποίο εκκρεμεί το ένδικο βοήθημα ή μέσο, όταν με αυτό τίθεται ζήτημα γενικότερου ενδιαφέροντος που έχει συνέπειες για ευρύτερο κύκλο προσώπων. Η πράξη αυτή που δημοσιεύεται σε δύο εφημερίδες των Αθηνών, συνεπάγεται την αναστολή εκδίκασης των εκκρεμών υποθέσεων, στις οποίες τίθεται το ίδιο ζήτημα. Η αναστολή δεν καταλαμβάνει την προσωρινή δικαστική προστασία. Στη δίκη δικαιούται να παρέμβει κάθε διάδικος σε εκκρεμή δίκη, στην οποία τίθεται το ζήτημα αυτό. Μετά την επίλυση του, η Ολομέλεια μπορεί να παραπέμπει το ένδικο βοήθημα ή μέσο στο αρμόδιο Τμήμα, για περαιτέρω εξέταση. Η απόφαση της Ολομέλειας δεσμεύει τους διαδίκους της ενώπιον της δίκης, στους οποίους περιλαμβάνονται και οι παρεμβάντες. 2. Όταν Τμήμα του Ελεγκτικού Συνεδρίου επιλαμβάνεται υπόθεσης στην οποία ανακύπτει ζήτημα γενικότερου ενδιαφέροντος που έχει συνέπειες για ευρύτερο κύκλο προσώπων ή κρίνει ότι διάταξη τυπικού νόμου αντίκειται σε διάταξη υπέρτερης τυπικής ισχύος, χωρίς το ζήτημα αυτό να έχει κριθεί με προηγούμενη απόφαση της Ολομέλειας του Ελεγκτικού Συνεδρίου, μπορεί με απόφαση του, που δεν υπόκειται σε ένδικα μέσα να υποβάλει σχετικό προδικαστικό ερώτημα στην Ολομέλεια. Το δεύτερο και τέταρτο εδάφιο της προηγουμένης παραγράφου έχουν εφαρμογή και στην περίπτωση αυτή. Η απόφαση της Ολομέλειας είναι υποχρεωτική για το Τμήμα που υπέβαλε το ερώτημα και δεσμεύει τους ενώπιον της παρεμβάντες. 3. (...)».

10.     Με τις προεκτεθείσες διατάξεις εισήχθη, μεταξύ άλλων, και ο θεσμός του προδικαστικού ερωτήματος στις δίκες ενώπιον του Ελεγκτικού Συνεδρίου στο πλαίσιο υποθέσεων στις οποίες είτε ανακύπτουν ζητήματα που από τη φύση τους έχουν γενικότερο ενδιαφέρον και αναμένεται να προκαλέσουν σημαντικό αριθμό διαφορών, είτε κρίνεται ότι διάταξη τυπικού νόμου αντίκειται σε διάταξη υπέρτερης τυπικής ισχύος, χωρίς το ζήτημα αυτό να έχει κριθεί με προηγούμενη απόφαση της Ολομέλειας του Ελεγκτικού Συνεδρίου (βλ. ΕλΣ Ολ. 484/2018, πρβλ. ΕλΣ Ολ. 1510/2016). Τούτο δε, ώστε η τελευταία αποφαινόμενη επί του ζητήματος να προβαίνει σε επίκαιρη επίλυσή του, συμβάλλοντας στην ενότητα, την εναρμόνιση της νομολογίας και την ασφάλεια του δικαίου (βλ. συναφώς την αιτιολογική έκθεση του ν. 4055/2012 και ΕλΣ Ολ. 742/2018, απόφ. ΕΔΔΑ της 12.2.2019, Φραντζεσκάκη και λοιποί κατά Ελλάδος, σκέψεις 17, 34, πρβλ. ΣτΕ Ολ. 601/2012).

11.     Περαιτέρω, στην κατά τα ανωτέρω ανοιγείσα δίκη ενώπιον της Ολομέλειας δικαιούται να παρέμβει κάθε διάδικος σε δίκη εκκρεμή ενώπιον Τμήματος του Δικαστηρίου, στην οποία τίθεται το ίδιο νομικό ζήτημα, η δε απόφαση της Ολομέλειας δεσμεύει τους διαδίκους της ενώπιόν της δίκης, στους οποίους περιλαμβάνονται και οι παρεμβαίνοντες. Με την ιδιότυπη αυτή παρέμβαση, η οποία ασκείται σύμφωνα με τις κοινές διατάξεις (άρθρο 14 π.δ. 1225/1981), αναπτύσσονται ερμηνευτικές απόψεις και επιχειρήματα που αναφέρονται στο νομικό ζήτημα που έχει τεθεί στην Ολομέλεια.

12.     Όπως προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου, στην παρούσα

δίκη παρεμβαίνουν υπέρ του αρχικώς ενάγοντος, κατ' επίκληση του άρθρου 108Α του π.δ/τος 1225/1981, σε συνδυασμό με το άρθρο 14 αυτού, με το από 27.12.2020 κοινό δικόγραφο, το οποίο κοινοποιήθηκε στις 30.1.2020 στον ΕΦΚΑ, στον αρχικώς ενάγοντα και στο δημόσιο (βλ. τις ..., ... και .../30.1.2020 εκθέσεις επίδοσης της Δικαστικής Επιμελήτριας στο Εφετείο Αθηνών,         , αντίστοιχα), οι εξής: 1) ... του ..., στρατιωτικός συνταξιούχος, 2) ... του .., πολιτικός συνταξιούχος, 3) ... του .., πολιτική συνταξιούχος, 4) ... του .., πολιτική συνταξιούχος, 5) ... του ., πολιτικός συνταξιούχος, 6) ... του .., πολιτική συνταξιούχος, 7) ... του .., πολιτική συνταξιούχος, 8) . του ., πολιτικός συνταξιούχος και 9) . του . , πολιτική συνταξιούχος. Οι ανωτέρω έχουν ασκήσει αγωγή ενώπιον του Ελεγκτικού Συνεδρίου και συγκεκριμένα ο πρώτος τη με αριθμό βιβλίου δικογράφων .../2019 αγωγή ενώπιον του ΙΙΙ Τμήματος, ο δεύτερος, η τρίτη, η τέταρτη και ο πέμπτος τη με αριθμό βιβλίου δικογράφων ./2018 αγωγή ενώπιον του ΙΙ Τμήματος, η έκτη και η έβδομη τη με αριθμό βιβλίου δικογράφων ./2019 αγωγή ενώπιον του ΙΙ Τμήματος και ο όγδοος και η ένατη τη με αριθμό βιβλίου δικογράφων ./2018 αγωγή ενώπιον του ΙΙ Τμήματος, με τις οποίες προβάλλουν, πλην άλλων, την αντίθεση της κατάργησης με τις διατάξεις του ν. 4093/2012, από 1.1.2013, της καταβολής στους συνταξιούχους του δημοσίου των επιδομάτων εορτών Χριστουγέννων και Πάσχα και του επιδόματος αδείας σε υπέρτερης τυπικής ισχύος ρυθμίσεις.

13.     Εν όψει αυτών και σύμφωνα με όσα εκτέθηκαν στην 11 σκέψη της παρούσας, εφόσον με τα ένδικα βοηθήματα που έχουν ασκήσει οι παρεμβαίνοντες ενώπιον του Ελεγκτικού Συνεδρίου τίθεται το ίδιο νομικό ζήτημα με εκείνο που έχει τεθεί στο πλαίσιο της παρούσας διαδικασίας, παραδεκτώς παρεμβαίνουν στην παρούσα δίκη.